എലീമേലെക്ക് (Elimelech)

പേരിനർത്ഥം – ദൈവം രാജാവ്

ന്യായാധിപന്മാരുടെ കാലത്ത് ബേത്ലേഹെമിൽ പാർത്തിരുന്ന ഒരു യെഹൂദാഗോത്രജൻ. ഇയാൾ തന്റെ ഭാര്യ നൊവോമി, പുത്രന്മാരായ മഹ്ലോൻ, കില്യോൻ എന്നിവരുമായി ക്ഷാമകാലത്ത് മോവാബുദേശത്തു ചെന്നു പാർത്തു. അവിടെവച്ചു എലീമേലെക്കും പുത്രന്മാരും മരിച്ചു: (രൂത്ത്, 1:2,3; 2:1; 4:3,9).

എരസ്തൊസ് (Erastus) 

പേരിനർത്ഥം – പ്രിയൻ

കൊരിന്തുകാരനായ എരസ്തൊസ് പൗലൊസിന്റെ ശിഷ്യനായിരുന്നു. ഈ പേര് പുതിയനിയമത്തിൽ മൂന്നു പ്രാവശ്യം കാണുന്നു. കൊരിന്തു പട്ടണത്തിന്റെ ഭണ്ഡാരവിചാരകനായ എരസാതൊസ് റോമാ വിശ്വാസികളെ വന്ദനം ചെയ്യുന്നുവെന്ന് പൗലൊസ് അറിയിക്കുന്നു: (റോമ, 16:23). തിമൊഥയൊസ് റോമിലേക്കു വരാൻ ആവശ്യപ്പെട്ടുകൊണ്ട് പൗലൊസ് എഴുതുമ്പോൾ പല സഹപ്രവർത്തകരെക്കുറിച്ചും പറയുന്നുണ്ട്. അതിൽ എരസ്തൊസ് കൊരിന്തിൽ താമസിക്കുന്നുവെന്നു പ്രസ്താവിച്ചിട്ടുണ്ട്: (2തിമൊ, 4:20). തന്റെ മൂന്നാം മിഷണറിയാത്രയിൽ പൗലൊസ് എഫെസൊസിൽ താമസിച്ചുകൊണ്ട് എരസ്തൊസിനെയും തിമൊഥയൊസിനെയും മക്കെദോന്യയിലേക്കു അയച്ചു: (പ്രവൃ, 19:22). തുടർന്നു ദെമേത്രിയൊസ് നിമിത്തമുള്ള കലഹത്തിനുശേഷം പൗലൊസും മക്കെദോന്യയിലേക്കു പോയി.

എഫയീം (Ephraim)

പേരിനർത്ഥം – ഫലപൂർണ്ണം

യാക്കോബിന്റെ പുത്രനായ യോസേഫിന്റെയും ഓനിലെ പുരോഹിതനായ പോത്തിഫേറയുടെ മകൾ ആസ്നത്തിന്റെയും ഇളയമകൻ. (ഉല്പ, 41:50-52). യോസേഫ് മുന്നറിയിച്ച സപ്തവത്സര സമൃദ്ധിയുടെ കാലത്തായിരുന്നു എഫ്രയീം ജനിച്ചത്. എഫ്രയീമിന്റെ ചരിത്രത്തിൽ ആദ്യമായി രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുള്ള സംഭവം യാക്കോബിൽനിന്ന് അനുഗ്രഹം പ്രാപിക്കുന്നതാണ്. ജ്യേഷ്ഠൻ മനശ്ശെ ആണങ്കിലും യാക്കോബ് ജ്യേഷ്ഠാവകാശം നല്കിയത് എഫ്രയീമിനാണ്. അങ്ങനെ അനുഗ്രഹത്തിലുടെ ജന്മാവകാശം എഫ്രയീമിനു ലഭിച്ചു. (ഉല്പ, 48:17-19). യാക്കോബിന്റെ ചരിത്രത്തിന്റെ പ്രതിഫലനം ഇവിടെ കാണാൻ കഴിയും. അനുജനായ യാക്കോബ് പിതാവിനെ കബളിപ്പിച്ചാണ് ജ്യേഷ്ഠാവകാശം നേടിയത്. യോസേഫ് മരിക്കുന്നതിനു മുമ്പ് എഫയീമ്യകുടുബം മൂന്നാം തലമുറയിലെത്തിക്കഴിഞ്ഞു. (ഉല്പ, 50:23). എഫയീമിന്റെ സന്തതികൾ ഗത്യരുടെ കന്നുകാലികൾ മോഷ്ടിക്കാൻ പോയി. ഗത്യർ അവരെ കൊന്നു. തന്റെ കുടുംബത്തിനു സംഭവിച്ച അനർത്ഥംത്തിന്റെ സ്മരണ നിലനിർത്തിക്കൊണ്ട് അക്കാലത്തു ജനിച്ച തന്റെ പുത്രന് എഫ്രയീം ബെരീയാവു എന്നു പേരിട്ടു. (1ദിന, 7:21-23).

‘യാക്കോബിന്റെ സന്തതികൾ‘ കാണുക:

എപ്പൈനത്തൊസ് (Epaenetus)

പേരിനർത്ഥം – പ്രശംസനീയൻ

റോമിലെ ഒരു ക്രിസ്ത്യാനി. “ആസ്യയിൽ ക്രിസ്തുവിനു ആദ്യഫലമായി എനിക്കു പ്രിയനായ” എന്ന് എപ്പൈനത്തൊസിനെക്കുറിച്ച് പൗലൊസ് എഴുതുന്നു: (റോമ, 16:5). ഇദ്ദേഹത്തെക്കുറിച്ച് മറ്റൊരു വിവരവും ലഭ്യമല്ല.

എപ്പഫ്രൊദിത്തൊസ് (Epaphroditos)

പേരിനർത്ഥം — മനോജ്ഞൻ

ഫിലിപ്പിയിൽനിന്നുള്ള ഒരു ക്രിസ്ത്യാനി. എപ്പഫ്രൊദിത്തൊസ് എന്ന പേരിൻ്റെ ചുരുങ്ങിയ രൂപമാണ് എപ്പഫ്രാസ്. എങ്കിലും കൊലൊസ്സ്യർ 1:7, 4:12, ഫിലേമോൻ 23 എന്നിവിടങ്ങളിൽ പറയുന്ന എപ്പഫ്രാസ് ആണ് ഇതെന്നു കരുതുവാൻ ഒരു തെളിവുമില്ല. “എന്നാൽ എന്റെ സഹോദരനും കൂട്ടുവേലക്കാരനും സഹഭടനും നിങ്ങളുടെ ദൂതനും എന്റെ ബുദ്ധിമുട്ടിന്നു ശുശ്രൂഷിച്ചവനുമായ എപ്പഫ്രൊദിത്തൊസിനെ നിങ്ങളുടെ അടുക്കൽ അയക്കുന്നതു ആവശ്യം എന്നു എനിക്കു തോന്നി.” (ഫിലി, 2:25). ഇവിടെ നിങ്ങളുടെ ‘ദൂതൻ’ എന്നതിന് ഗ്രീക്കിൽ ‘അപ്പൊസ്തലൻ’ (apostolos) എന്ന പദമാണ് കാണുന്നത്. പൗലൊസ് റോമിൽ ബദ്ധനായിരുന്ന കാലത്തു ഫിലിപ്പിയർ സഹായമെത്തിച്ചതു എപ്പഫ്രൊദിത്തൊസ് മുഖാന്തരമാണ്. (ഫിലി, 4:18). തടവിൽ വച്ച് പൗലൊസ് അപ്പൊസ്തലനെ ഇദ്ദേഹം ശുശ്രഷിച്ചു. (ഫിലി, 2:30). ഫിലിപ്പിയിൽനിന്നു റോമിലേക്കുള്ള യാത്രാക്ലേശം കൊണ്ടോ റോമിൽ വെച്ച് പൗലൊസിനെ ശുശ്രൂഷിക്കുക നിമിത്തമോ എപ്പഫാദിത്തൊസ് കഠിന രോഗിയായി. സൗഖ്യം ലഭിച്ചപ്പോൾ ഇദ്ദേഹത്തെ ഫിലിപ്പിയിലേക്കു തിരിച്ചയച്ചു. ഫിലിപ്പിയർക്കുള്ള ലേഖനം എപ്പഫ്രൊദിത്തൊസിന്റെ കയ്യിൽ കൊടുത്തയച്ചു. സഹോദരൻ, കൂട്ടുവേലക്കാരൻ, സഹഭടൻ, നിങ്ങളുടെ ദൂതൻ, പ്രാണനെപ്പോലും കരുതാതെ ക്രിസ്തുവിന്റെ വേലയിൽ ജാഗരിക്കുന്നവൻ എന്നീ വിശേഷണങ്ങളുപയോഗിച്ചാണ് എപ്പഫാദിത്താസിനെക്കുറിച്ച് പൗലൊസ് പറയുന്നത്. (ഫിലി, 2:25-30).

എപ്പഫ്രാസ് (Epaphras)

പേരിനർത്ഥം – മനോഹരൻ

എപ്പഫാദിത്തൊസ് എന്ന പേരിന്റെ ചുരുങ്ങിയ രൂപം. കൊലൊസ്യയിലും ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശങ്ങളിലും സുവിശേഷപ്രവർത്തനം നടത്തുന്നതിൽ പ്രധാന പങ്കു വഹിച്ചു. കൊലൊസ്യയിലെ സഭയിൽ ഉപദേഷ്ടാവായിരുന്നു. ‘സഹഭൃത്യൻ’ ‘സഹബദ്ധൻ’ എന്നിങ്ങനെ പൗലൊസ് വിശേഷിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്: കൊലൊ, 1:7; 4:12). കൊലൊസ്യ സഭയുടെ സ്ഥാപകനും എപ്പഫ്രാസ് ആണെന്ന് കരുതപ്പെടുന്നു. പൗലൊസ് റോമിൽ ബദ്ധനായിരിക്കുമ്പോൾ എപ്പഫ്രാസ് പൗലൊസിനെ സന്ദർശിച്ചു. എപ്പഫ്രാസിന്റെ പ്രവർത്തനത്തെക്കുറിച്ച് പൗലൊസ് അപ്പൊസ്തലൻ വളരെയധികം ശ്ലാഘിച്ചു പറയുന്നുണ്ട്: (കൊലൊ, 1:7,8; 4:12,13). ഫിലേമോനുള്ള ലേഖനത്തിൽ എപ്പഫ്രാസ് വന്ദനം ചൊല്ലുന്നതിൽനിന്നും അപ്പോൾ അയാൾ പൗലൊസിനോടൊപ്പം ഉണ്ടായിരുന്നുവെന്നു കരുതേണ്ടിയിരിക്കുന്നു: (23). പാരമ്പര്യമനുസരിച്ച് കൊലൊസ്യയിലെ ഒന്നാമത്തെ ബിഷപ്പായിരുന്ന എപ്പിഫ്രാസ് അവിടെത്തന്നെ രക്തസാക്ഷിയായി.

എനോശ് (Enosh)

പേരിനർത്ഥം – മനുഷ്യൻ

ആദാമിന്റെ പൗത്രനും ശേത്തിന്റെ പുത്രനും. എനോശിന്റെ കാലത്ത് യഹോവയുടെ നാമത്തിലുള്ള ആരാധന തുടങ്ങി എന്ന ഒരു വിശേഷ പ്രസ്താവമുണ്ട്. എനോശ് 905 വർഷം ജീവിച്ചിരുന്നു. ആനാഷ് എന്ന ക്രിയാധാതുവിന് ദുർബ്ബലം എന്നർത്ഥം. ദുർബ്ബലത, മർത്യത എന്നീ ആശയങ്ങളാണ് എനോഷ് എന്ന പദത്തിനുള്ളത്: (ഇയ്യോ, 4:17). മനുഷ്യനെന്ന സാമാന്യാർത്ഥത്തിൽ എനോഷ് പഴയനിയമത്തിൽ 42 പ്രാവശ്യം പ്രയോഗിച്ചിട്ടുണ്ട്: (ഉല്പ, 4:26; 5:6-11; 1ദിന, 1:1; ലൂക്കൊ, 3:38).

എഗ്ലോൻ (Egion)

പേരിനർത്ഥം – കാളക്കുട്ടിയെപ്പോലെ

സ്ഥൂലകായനായ മോവാബ്യരാജാവ്. യിസ്രായേല്യർ യഹോവയെ ഉപേക്ഷിച്ചപ്പോൾ യഹോവ അവരെ മോവാബ്യരാജാവായ എഗ്ലോന് ഏല്പിച്ചു കൊടുത്തു. എഗ്ലോൻ അമ്മോന്യരോടും അമാലേക്യരോടും ചേർന്ന് യോർദ്ദാനു പടിഞ്ഞാറു ഭാഗം അക്രമിക്കുകയും ഈന്തനഗരം എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന യെരീഹോ കീഴടക്കുകയും ചെയ്തു. അറുപതു വർഷം മുമ്പ് യോശുവ ഈ പട്ടണം നശിപ്പിച്ചു. യിസ്രായേൽ മക്കൾ യെരീഹോ പുതുക്കിപ്പണിതു. എന്നാൽ ശാപവിധേയമായിരുന്ന കാരണത്താൽ അവർ അതിനെ മതിൽ പണിതുറപ്പിച്ചില്ല. തന്മൂലം, മോവാബ്യർക്കു പട്ടണം നിഷ്പ്രയാസം പിടിക്കാൻ കഴിഞ്ഞു. പതിനെട്ടു വർഷം എഗ്ലോൻ യിസ്രായേലിനെ പീഡിപ്പിച്ചു. അതിനു ശേഷം യഹോവ ഏഹൂദിനെ രക്ഷകനായി എഴുന്നേല്പിച്ചു. ബെന്യാമീന്യനായ ഏഹുദ് രണ്ടാമത്തെ ന്യായാധിപനായിരുന്നു. കാഴ്ചയുമായി ഏഹൂദ് എഗ്ലോന്റെ ഗ്രീഷ്മഗൃഹത്തിലെത്തി യഹോവയുടെ അരുളപ്പാട് അറിയിക്കുവാനുണ്ടെന്നു എഗ്ലോനോടു പറഞ്ഞു. ഭൃത്യന്മാരെ പുറത്താക്കിയ ശേഷം അരുളപ്പാടു കേൾക്കുവാൻ വേണ്ടി ആദരപൂർവ്വം എഗ്ലോൻ ആസനത്തിൽനിന്നും എഴുന്നേറ്റു. ഇടങ്കയ്യനായ ഏഹൂദ് ഇടത്തു കൈകൊണ്ട് വലത്തെതുടയിൽനിന്നും ചുരിക എടുത്തു എഗ്ലോന്റെ വയറ്റിൽ കുത്തിക്കടത്തി. ശരീരം വളരെ സ്ഥലമായതുകൊണ്ട് ചുരിക പിടിയോടുകൂടെ അകത്തു കടന്നു. അതിനെ പുറത്തെടുക്കുവാൻ ഏഹൂദിനു കഴിഞ്ഞില്ല. മുറിപൂട്ടിയശേഷം പൂമുഖം വഴി ഏഹൂദ് രക്ഷപ്പെട്ടു. കുറച്ചു സമയം കഴിഞ്ഞ് ഭൃത്യന്മാർ മുറിതുറന്നു നോക്കിയപ്പോൾ എഗ്ലോൻ മരിച്ചു കിടക്കുന്നതു കണ്ടു: (ന്യായാ, 3:12-26). റബ്ബിമാരുടെ പാരമ്പര്യമനുസരിച്ച് ദൈവവചനത്തിന്റെ നേർക്കുള്ള ബഹുമാനം കൊണ്ട് സ്ഥൂലകായനായ രാജാവ് ആസനത്തിൽ നിന്നെഴുന്നേറ്റതുകൊണ്ട് ദൈവം അയാൾക്കു പ്രതിഫലം നല്കി. അയാളുടെ സന്തതിയായ രൂത്ത് ദാവീദിന്റെ പൂർവ്വഗാമിയായി.

ഊരീയാവ് (Uriah)

പേരിനർത്ഥം – യഹോവ വെളിച്ചമാകുന്നു

ഹിത്യനായ ഊരീയാവ് ദാവീദിന്റെ വീരന്മാരിൽ ഒരുവനായിരുന്നു: (2ശമൂ, 23:39; 1ദിന, 11:41). ദാവീദിന്റെ ഭാര്യയായിത്തീർന്ന ബത്ത്-ശേബയുടെ ആദ്യഭർത്താവായിരുന്നു ഊരീയാവ്. പേരും സംഭാഷണ രീതിയും അയാൾ യെഹൂദമതം സ്വീകരിച്ചിരുന്നുവെന്നു വ്യക്തമാക്കുന്നു: (2ശമൂ, 11:11). എല്യാമിന്റെ മകളും അതിസുന്ദരിയുമായിരുന്നു ബത്ത്-ശേബ. ഊരീയാവ് യുദ്ധരംഗത്തായിരുന്നപ്പോൾ ദാവീദ് ബത്ത്-ശേബയെ കൊട്ടാരത്തിൽ വരുത്തി അവളുമായി അവിഹിതബന്ധം പുലർത്തി. ബത്ത്-ശേബ ഗർഭിണിയായെന്നറിഞ്ഞപ്പോൾ യുദ്ധത്തെക്കുറിച്ചുള്ള വൃത്താന്തങ്ങൾ അറിയാനെന്ന വ്യാജേന ഊരീയാവിനെ യെരൂശലേമിൽ വരുത്തി. തന്റെ കുറ്റത്തിന്റെ ലജ്ജ മറച്ചുവയ്ക്കാനുള്ള കപടവിദ്യയാണു് ദാവീദ് കാട്ടിയത്. എന്നാൽ ഊരീയാവ് സ്വന്തം വീട്ടിൽ പോയി വിശ്രമിച്ചില്ല. രാജഭക്തിയും കർത്തവ്യബോധവുമുള്ള ഒരുത്തമ പടയാളിയായിരുന്നു ഊരീയാവ്. ദാവീദ് ഒരെഴുത്തു എഴുതി സൈന്യാധിപനായ യോവാബിന്റെ പക്കൽ ഏല്പ്പിക്കുവാൻ ഊരീയാവിന്റെ കൈവശം കൊടുത്തുവിട്ടു. ആ എഴുത്തിൽ പട കാഠിനമാകുന്ന സ്ഥാനത്ത് ഊരീയാവിനെ മുന്നണിയിൽ നിറുത്തി അവൻ വെട്ടുകൊണ്ടു മരിക്കത്തവണ്ണം അവനെ വിട്ടു പിന്മാറുവാൻ എഴുതിയിരുന്നു. യോവാബ് ശൂരന്മാർ നിന്ന സ്ഥാനത്തു ഊരീയാവിനെ നിറുത്തി. ഊരീയാവ് യുദ്ധത്തിൽ മരിച്ചു. ഊരീയാവ് മരിച്ചു എന്നു കേട്ടപ്പോൾ ബത്ത്-ശേബ വിലപിച്ചു. വിലാപകാലം കഴിഞ്ഞശേഷം അവൾ ദാവീദിന്റെ ഭാര്യയായി: (2ശമൂ, 11:1-27).

ഉസ്സീയാവ് (അസര്യാവ്) (Uzziah)

പേരിനർത്ഥം — യഹോവ എൻ്റെ ബലം

യെഹൂദയിലെ പത്താമത്തെ രാജാവ്. ഭരണകാലം ബി.സി. 792-740. ചിലഭാഗങ്ങളിൽ ഈപേര് അസര്യാവ് എന്നു ദീർഘരൂപത്തിൽ കാണുന്നു. (2രാജാ, 14:21; 15:1, 6-8; 1ദിന, 3:12). ഇത് പകർപ്പെഴുത്തിൽ പറ്റിയ പിഴയായി കരുതപ്പെടുന്നു. അമസ്യാവിന്റെ വധശേഷം പുത്രനായ ഉസ്സീയാവിനെ ജനങ്ങൾ രാജാവായി തിരഞ്ഞെടുത്തു. (2രാജാ, 14:21). രാജാവായ ഉസ്സീയാവിനു 16 വയസ്സായിരുന്നു; 52 വർഷം രാജ്യം ഭരിച്ചു. ഉസ്സീയാവിന്റെ ഭരണകാലം സാമ്പത്തിക അഭിവൃദ്ധിയുടെയും സാമ്രാജ്യ വികസനത്തിന്റെയും കാലമായിരുന്നു. യൊരോബെയാമിന്റെ ഭരണത്തിൽ യിസായേലും പ്രാബല്യം പ്രാപിച്ചു. രണ്ടു രാജ്യങ്ങൾക്കും മദ്ധ്യേ സമാധാനം നിലനിന്നിരുന്നതു കൊണ്ടു യിസ്രായേൽ വടക്കോട്ടും കിഴക്കോട്ടും യെഹൂദാ തെക്കോട്ടും പടിഞ്ഞാറോട്ടും രാജ്യം വിശാലമാക്കി. രണ്ടു നൂറ്റാണ്ടുകൾക്കു മുമ്പ് ദാവീദ് ഭരിച്ചിരുന്ന പ്രദേശം മുഴുവൻ ഇരുരാജ്യങ്ങളും കൂടി കൈവശപ്പെടുത്തി. ഭരണം ഏറ്റെടുത്ത ഉടൻതന്നെ ഏദോമ്യരെ യുദ്ധത്തിൽ പരാജയപ്പെടുത്തി; ഏലാത്ത് പിടിച്ചെടുത്തു. തെക്കോട്ടു മെയൂന്യരെയും ഗൂർ-ബാലിലെ അരാബ്യരെയും കീഴടക്കി. പടിഞ്ഞാറ് ഫെലിസ്ത്യരോടു യുദ്ധം ചെയ്ത് ഗത്തിന്റെയും യാബ്നെയുടെയും അസ്തോദിന്റെയും മതിലുകൾ ഇടിച്ചുകളഞ്ഞു. ഫെലിസ്ത്യരുടെ ഇടയിൽ പുതിയ പട്ടണങ്ങൾ പണിതു. (2ദിന, 26:6-7). 

ഉസ്സീയാവ് യെരൂശലേമിന്റെ മതിലുകൾ പണിതുറപ്പിച്ചു; ഗോപുരങ്ങൾ നിർമ്മിച്ചു. അദ്ദേഹം കൃഷിപ്രിയനായിരുന്നു. താഴ്വീതിയിലും സമഭുമിയിലും വളരെയധികം കന്നുകാലികൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. യഹോവയ്ക്കു പ്രസാദമായതു ചെയ്തു. ദൈവഭയത്തിൽ മുന്നോട്ടു പോകുന്നതിന് സെഖര്യാപ്രവാചകൻ രാജാവിനു ഉപദേശം നല്കിവന്നു. (2ദിന, 26:5). ഉസ്സീയാവിന്റെ കാലത്ത് ഒരു വലിയ ഭൂകമ്പം ഉണ്ടായി. (ആമോ, 1:1; സെഖ, 14:35).

ഉസ്സീയാവു പ്രബലനായപ്പോൾ അവന്റെ ഹൃദയം നിഗളിച്ചു. മഹാപുരോഹിതനായ അസര്യാവും എൺപതു പുരോഹിതന്മാരും എതിർത്തിട്ടും വകവയ്ക്കാതെ ദൈവാലയത്തിൽ കടന്നു ധൂപകാട്ടി. ഉടൻതന്നെ രാജാവു കുഷ്ഠരോഗിയായി. (2ദിന, 26:16-21). ഉസ്സീയാവു അവിഹിതമായി ദൈവാലയത്തിൽ പ്രവേശിച്ചു ധൂപം കാട്ടിയപ്പോഴാണ് ഭൂകമ്പം ഉണ്ടായതെന്നു ജൊസീഫസ് രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ ബൈബിൾ രേഖ അതിനെക്കുറിച്ചൊന്നും മിണ്ടുന്നില്ല. കുഷ്ഠരോഗിയായ രാജാവ് ഒരു പ്രത്യേകശാലയിൽ താമസിച്ചു. ഉസ്സീയാവു രാജാവായി തുടർന്നു എങ്കിലും പുത്രനായ യോഥാം രാജധാനിയുടെ വിചാരകത്വം വഹിച്ച് ന്യായപാലനം നടത്തിവന്നു. ഉസ്സീയാവിനെ രാജാക്കന്മാർക്കുള്ള ശ്മശാനഭൂമിയിൽ അടക്കം ചെയ്തു. (2ദിന, 26:23). എ.ഡി. 1931-ൽ ഒരു ശില ഒലിവുമലയിൽ നിന്നും കണ്ടെടുത്തു. അതിൽ “യെഹൂദാ രാജാവായ ഉസ്സീയാവിന്റെ അസ്ഥികൾ ഇവിടെ കൊണ്ടു വന്നു-തുറക്കരുത്” എന്ന് അരാമ്യഭാഷയിൽ എബ്രായ ലിപിയിൽ എഴുതിയിട്ടുണ്ട്. ബി.സി. ഒന്നാം നൂറ്റാണ്ടിൽ ഹെരോദാവ് യെരൂശലേം വികസിപ്പിച്ചപ്പോൾ എഴുതിയതാണെന്നു കരുതപ്പെടുന്നു.