ആരംഭത്തിൽ ഒരു ചെറിയ നഗരമായിരുന്ന റോമ ഏറ്റവും വലിയ വിശ്വസാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഭരണ കേന്ദ്രമായി മാറി. ഇന്ന് റോം ഇറ്റലിയുടെ തലസ്ഥാനം ആണ്. സംസ്കാരത്തിന്റെ പരമകാഷ്ഠയിൽ എത്തിയ റോം സാന്മാർഗ്ഗിക അധഃപതനത്തിന്റെ പര്യായമായിത്തീർന്നു. റോമാ സാമ്രാജ്യത്തിന്റെ ഉച്ചാവസ്ഥയിലാണ് ക്രിസ്തുമതം റോമിൽ വ്യാപിച്ചത്.
റോമിന്റെ സ്ഥാപകനും പ്രഥമ രാജാവുമായ റോമുലസ് ഐതീഹ്യമനുസരിച്ച് മാഴ്സ് ദേവന്റെ പുത്രനാണ്. ബന്ധുക്കൾ നിഷ്ക്കരുണം ഉപേക്ഷിച്ച റോമുലസിനെ പോറ്റി വളർത്തിയതു ഒരു ഇടയന്റെ ഭാര്യയും ചെന്നായയും ആയിരുന്നു. ബി.സി. 753-ൽ ആയിരുന്നു റോമിന്റെ സ്ഥാപനം. റോമുലസിന്റെ പേരിൽ നിന്നാണ് ‘റോമ’യുടെ നിഷ്പത്തി. ടൈബർനദി പതിക്കുന്ന മെഡിറ്ററേനിയൻ സമുദ്രത്തിൽ നിന്നും ഏകദേശം 27 കി.മീറ്റർ മുകളിൽ ടൈബർ നദിയുടെ ഇരുകരകളിലുമാണ് നഗരം സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. ആരംഭത്തിൽ റോമിലെ കുടിപാർപ്പു പലാത്തിൻ (Palatinum) കുന്നിൽ മാത്രമായിരുന്നു. ഈ പദത്തിൽ നിന്നാണ് ഇംഗ്ലീഷിലെ Palace-ന്റെ ഉത്പത്തി. തുടർന്നു ആറു കുന്നുകൾ കൂടി ഉൾപ്പെട്ടു. സെർവിയുസ് തുള്ളിയൂസ് (Servius Tullius) ഏഴുകുന്നുകളെയും ചുറ്റി കന്മതിൽ കെട്ടിയടച്ചു. അങ്ങനെ റോം ഏഴുകുന്നുകളുടെ നഗരം (Urbs Septicollis) ആയി. പലാത്തിൻ (Palatine), ക്വിറിനാൽ (Quirinal), അവെന്തിൻ (Aventine), ചേളിയം (Caelian), വിമിനാൽ (Viminal), എസ്ക്യൂലിൻ (Esquiline), കാപ്പിത്തോളിൻ (Capitoline) എന്നിവയാണ് ഏഴുകുന്നുകൾ. ലത്തീനിൽ Mons Palatinus, Mons Quirinalis, Mons Aventinus, Mons caelius, Mons Viminalis, Mons Esquilinus, Mons capitolinus.
റോമിന്റെ ആദ്യത്തെ മതിൽ വളരെ മോശമായിരുന്നു. റോമുലസിന്റെ സഹോദരനായ റീമസ് അതിനെ ആക്ഷേപിച്ചതുകൊണ്ട് അവനെ വധിച്ചു. റോമിലെ ആദ്യനിവാസികൾ ഒളിച്ചോടിയവരും, കുറ്റവാളികളും വിദേശികളും ആയിരുന്നു. 39 വർഷത്തെ ഭരണത്തിനു ശേഷം ബി.സി. 714-ൽ റോമുലസ് പെട്ടെന്നു അപ്രത്യക്ഷനായി. അയാൾ സ്വർഗ്ഗത്തിലേക്കെടുക്കപ്പെട്ടെന്നു പ്രചരിപ്പിച്ചു. ക്വിറിനുസ് എന്ന പേരിൽ ദൈവിക ബഹുമതികൾ റോമുലസിനു നല്കി. പന്ത്രണ്ടു ദേവന്മാരിലൊന്നായി അയാളെ ഉയർത്തി. ഒരു ക്ഷേത്രം പ്രതിഷ്ഠിച്ചു; ഫ്ളാമെൻ ക്വീറിനാലിസ് എന്ന പേരിൽ ഒരു പുരോഹിതനെ ബലികൾ അർപ്പിക്കുന്നതിനായി നിയോഗിച്ചു. ആദ്യകാലത്തു റോം ഭരിച്ചിരുന്ന ഏഴു രാജാക്കന്മാരാണു റോമുലസ് (ബി.സി. 753-715), നൂമാ (ബി.സി. 715-672), തുള്ളൂസ് ഹോസ്റ്റിലസ് (ബി.സി. 672-640), അഞ്ചുസ് മാർസ്യൂസ് (ബി,സി. 640-616), ടാർക്വിൻ പ്രസ്ക്കുസ് (ബി.സി. 616-578), സെർവ്യൂസ് തുള്ളിയൂസ് (ബി.സി. 578-534), ടാർക്വിൻ ഗർവ്വി (ബി.സി. 534-509) എന്നിവർ. ടാർക്വിൻ ഒരു യുദ്ധത്തിന്റെ ഫലമായി നാടുവിട്ടു. അതോടെ റോം റിപ്പബ്ലിക്കായി. ബി.സി. 509-27 ആയിരുന്നു റിപ്പബ്ലിക്കിന്റെ കാലം. രാജാവില്ലാത്ത രാഷ്ട്രം എന്നതിൽ കവിഞ്ഞു ജനകീയമായ ഒരുള്ളടക്കവും റിപ്പബ്ലിക്കിനില്ലായിരുന്നു. ബി.സി. 367 വരെ ഫെട്രിഷ്യൻ (പ്രഭു) കുടുംബങ്ങളിൽ നിന്നു ആണ്ടുതോറും തിരഞ്ഞടുത്തിരുന്ന രണ്ടു കോൺസലുകളാണ് റോം ഭരിച്ചിരന്നത്. ബി.സി. 367-ൽ പ്ലീബിയന്മാരിൽ (സാധാരണ ജനം) നിന്നും കോൺസലിനെ തിരഞ്ഞെടുത്തു. കോൺസലുകൾക്കു രാജാക്കന്മാരുടെ പൂർണ്ണ അധികാരമുണ്ടായിരുന്നു.
റോമിന്റെ ആധിപത്യം ക്രമേണ വർദ്ധിച്ചുവന്നു. ഇറ്റലി പൂർണ്ണമായി റോമിനു കീഴടങ്ങി. തുടർന്നു അയോണിയൻ തീരത്തുണ്ടായിരുന്ന ഗ്രീക്കു കോളനികൾ (ബി.സി. 275) റോമിന്റെ വകയായി. മൂന്നു പ്യൂണിക്ക് യുദ്ധങ്ങൾളുടെ ഫലമായി (ബി.സി. 264-146) സിസിലി, സാർഡീനിയ, കോഴ്സിക്ക, കാർത്തേജിന്റെ അധീനതയിലുണ്ടായിരുന്ന പ്രദേശങ്ങൾ, മാസിഡോണിയ എന്നിവ റോമിന്റെ കീഴിലായി. ബി.സി. 64-63-ൽ പൊന്തൊസ്, സുറിയ, കിലിക്യ എന്നിവയെ പോംപി റോമൻ പ്രവിശ്യയാക്കി; ബി.സി. 63-ൽ പലസ്തീനെ ആക്രമിച്ചു. ബി.സി. 63 മുതൽ 31 വരെ റോമിൽ ആഭ്യന്തര വിപ്ലവം നടന്നു. ഒന്നാമത്ത ത്രിനായകത്വം (Triumvirate) ബി.സി, 60-ൽ നിലവിൽ വന്നു. അതിൽ ജൂലിയസ് സീസർ, പോംപി, ക്രാസ്സസ് എന്നിവർ ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നു. ബി.സി. 44-ൽ ജൂലിയസ് സീസർ വധിക്കപ്പെട്ടു. രണ്ടാമത്തെ ട്രയംവിറേറ്റിൽ (ബി.സി. 43) ഒക്ടേവിയനും ആന്റണിയും ലെപിഡസും ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നു. ബി.സി. 42-ൽ ഫിലിപ്പിയിൽ വച്ചു ഇവർ ബ്രൂട്ടസിന്റെയും കാഷ്യസ്സിന്റെയും കീഴിലുള്ള സൈന്യത്തെ തോല്പിച്ചു. ബി.സി. 31-ലെ ആക്ടിയം യുദ്ധത്തോടു കൂടി ഒക്ടേവിയൻ (അഗസ്റ്റസ് സീസർ) റോമിന്റെ പരമാധികാരിയായി, റോമിന്റെ സാമ്രാജ്യകാലം ആരംഭിച്ചു.
അഗസ്റ്റസ് സീസറിന്റെ (ഔഗുസ്തൊസ് കൈസർ – ബി.സി. 31- എ.ഡി. 14) കാലത്താണ് യേശു ജനിച്ചത്. തിബെര്യാസ് കൈസറുടെ (എ.ഡി. 14-37) കാലത്തായിരുന്നു യോഹന്നാൻ സ്നാപകന്റെയും യേശുവിന്റെയും ശുശ്രൂഷകൾ. തുടർന്നു കാളിഗുളയും (എ.ഡി. 37-41), കൌദ്യൊസും (41-54) റോം ഭരിച്ചു. ക്ലൗദ്യൊസിന്റെ കാലത്തായിരുന്നു പൗലൊസ് അപ്പൊസ്തലന്റെ മിഷണറി യാത്രകൾ. നീറോയുടെ കാലത്ത് (54-68) റോം അഗ്നിക്കിരയായി. അതിന്റെ പേരിൽ ക്രിസ്ത്യാനികൾ പീഡിപ്പിക്കപ്പെട്ടു. പൗലൊസ് രക്തസാക്ഷിയായി. നീറോ ചക്രവർത്തിയുടെ മരണത്തെ തുടർന്നുണ്ടായ അധികാര മത്സരത്തിൽ വെസ്പേഷ്യൻ (69-79) ചക്രവർത്തിയായി. ഈ കാലയളവിൽ യെരൂശലേമിൽ വിപ്ലവം ഉണ്ടായി. എ.ഡി. 70-ൽ യെരുശലേമിനെ പൂർണ്ണമായി നശിപ്പിച്ചു. വെസ്പേഷ്യനെ തുടർന്നു തീത്തുസും (79-81), ഡൊമീഷ്യനും (8-96) റോം ഭരിച്ചു. ഡൊമീഷ്യന്റെ കാലത്താണ് ക്രിസ്ത്യാനികൾക്കെതിരെയുള്ള പീഡ കൊടുംപിരിക്കൊണ്ടത്. യോഹന്നാൻ അപ്പൊസ്തലൻ പത്മാസിലേക്കു നാടു കടത്തപ്പെട്ടു. അവിടെ വച്ചു അദ്ദേഹം വെളിപ്പാടു പുസ്തകം എഴുതി. നെർവ (എ.ഡി. 96-98), ട്രാജൻ (98-117) ഹദ്രിയൻ (117-138), അന്റോണിയസ് പയസ് (138-161), മാർക്കസ് ഔറീലിയസ് (161-180), കമ്മോദസ് (180-192), സെപ്റ്റിമുസ് സെവെറുസ് (193-211), കാരക്കല്ല (211-217), എലഗാബെലസ് (218-222), സെവറുസ് അലക്സാണ്ടർ (222-235), മാക്സിമിൻ (235-238), ഡീഷിയസ് (241-251), ഒറീലിയൻ (270-275), ഡയോക്ലീഷ്യൻ (284-305) എന്നിവരായിരുന്നു റോം ഭരിച്ച ചക്രവർത്തിമാരിൽ പ്രമുഖർ. ഹദ്രിയന്റെ കാലത്തു യെരുശലേം പുതുക്കിപ്പണിതു ജാതീയ നഗരമാക്കി മാറ്റി, അതിന് ഐലിയ കാപ്പിത്തോളിന എന്ന പേർ നല്കി. കിസ്ത്യാനികളെ ഏറ്റവുമധികം പീഡിപ്പിച്ചതു ഡയോക്ലീഷ്യൻ ആയിരുന്നു. കോൺസ്റ്റന്റയിൻ ചക്രവർത്തിയുടെ കാലത്തു ക്രിസ്തുമതം നിയമപരമായി അംഗീകരിക്കപ്പെട്ടു. സ്മുർന്നയിലെ സഭയോടുള്ള ദൂതിൽ (വെളി, 2:10) ക്രിസ്തുമാർഗ്ഗത്തെ ഉന്മൂലനം ചെയ്വാൻ റോമിലെ ചക്രവർത്തിമാർ ചെയ്ത ശ്രമങ്ങളുടെ സൂചനയുണ്ട്.
പൗലൊസ് റോമിൽ എത്തുമ്പോൾ പത്തുലക്ഷം ജനസംഖ്യയുള്ള ഒരു വലിയ പട്ടണമായിരുന്നു റോം. അന്ന് ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും വലിയ പട്ടണമായിരുന്നു ഇത്. പലാത്തിൻ കുന്നിലായിരുന്നു അപ്പോളയുടെയും സൈബലയുടെയും ക്ഷേത്രങ്ങൾ. ബാബിലോണിനെപ്പോലെ റോമും സംഘടിതമായ ജാതീയമതങ്ങളുടെ പ്രതീകമാണ്. അതെപ്പോഴും ക്രിസ്തുമതത്തിനെതിരാണ്. വെളിപ്പാട് പുസ്തകത്തിൽ റോമാസാമ്രാജ്യത്തെയും പട്ടണത്തെയും പാപത്തിന്റെ പ്രതീകമായി അവതരിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. വെളിപ്പാട് 17-ഉം 18-ഉം അദ്ധ്യായങ്ങളിൽ റോമിന്റെ വീഴ്ച മനോഹരമായി ചിത്രീകരിച്ചിരിക്കുന്നു. ഏഴു മലകളിൽ ഇരിക്കുന്ന പാപം എന്ന സ്ത്രീയായും തന്റെ മേച്ഛത കൊണ്ടു ഭൂമിയെ മുഴുവനും വഷളാക്കുന്നവളായും റോമിനെ അവതരിപ്പിക്കുന്നു. യെഹെസ്ക്കേൽ പ്രവചനത്തിലെ സോരിനെക്കുറിച്ചുള്ള വിലാപം പോലെയാണ് വെളിപ്പാട് 18-ാം അദ്ധ്യായത്തിലെ റോമിനെക്കുറിച്ചുള്ള വിലാപം. അവളുടെ കച്ചവടചരക്കുകളിൽ ഇരുപത്തിയെട്ടു ഇനങ്ങളാണ് പറയപ്പെട്ടിരിക്കുന്നത്. (വെളി, 18:11-16). അവൾക്കു ശിക്ഷ വന്നതും ഇത്ര വലിയ സമ്പത്തു നശിച്ചുപോയതും മണിക്കൂറിനുള്ളിലാണ്.
യിസ്രായേൽ മക്കൾ സീനായിൽ എത്തുന്നതിനു മുമ്പു മരുഭൂമിയിൽ പാളയമിറങ്ങിയ സ്ഥലങ്ങളിലൊന്ന്. സീൻ മരുഭൂമിക്കും സീനായി മരുഭൂമിക്കും മദ്ധ്യേയാണിത് രെഫീദീമിനോടു ബന്ധപ്പെട്ട മൂന്നു സംഭവങ്ങളുണ്ട്: 1. രെഫീദീമിൽ വച്ചു ദാഹശമനത്തിനു വെള്ളം നല്കാൻ കഴിയാത്തതിനാൽ മോശെക്കു നേരെ ജനം പിറുപിറുക്കയും ദൈവത്തെ പരീക്ഷിക്കുകയും ചെയ്തു. അതിനാൽ ഈ സ്ഥലം ‘മസ്സാ എന്നും മെരിബാ’ എന്നും അറിയപ്പെട്ടു. (പുറ, 17:1-7; 19:2). 2. അമാലേക്കിന്റെ പരാജയം ഇവിടെ സംഭവിച്ചു. അതിന്റെ സ്മരണയ്ക്കായി ‘യഹോവ നിസ്സി’ എന്ന യാഗപീഠം പണിതു. (പുറ, 17:8-16). 3. മോശെയുടെ അമ്മായപ്പനായ യിത്രോ മോശെയെ സന്ദർശിച്ചു ന്യായാധിപന്മാരെ നിയമിക്കുന്ന കാര്യം സംസാരിച്ചു. (പുറ, 18).
അശ്ശൂര്യരുടെയും മിസ്രയീമ്യരുടെയും ശക്തികേന്ദ്രമായിരുന്ന രിബ്ല ഓറെന്റീസ് നദീതീരത്ത് സ്ഥിതിചെയ്തിരുന്നു. ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ നിലങ്ങളും ലെബാനോൻ പർവ്വതത്തിലെ വൃക്ഷസ്ഥലികളും ഈ പ്രദേശത്തെ പടനിലമാക്കി. ഫറവോൻ-നെഖോ യെരൂശലേം പിടിച്ചു യെഹോവാഹാസ് രാജാവിനെ രിബ്ലയിൽ വച്ചു ബന്ധിച്ചു ഈജിപ്റ്റിൽ കൊണ്ടുപോയി. യെഹോവാഹാസ് അവിടെ വച്ചു മരിച്ചു. (2രാജാ, 23:31-34). ചില വർഷങ്ങൾക്കുശേഷം നെബുഖദ്നേസർ യിരെമ്യാ പ്രവാചകനെ പിടിക്കുകയും സിദെക്കീയാ രാജാവിനെ ബദ്ധനാക്കി രിബ്ലയിലേക്കു കൊണ്ടുപോവുകയും ചെയ്തു. അവിടെ സിദെക്കീയാ രാജാവിന്റെ മുമ്പിൽ വച്ചു പുത്രന്മാരെ കൊല്ലുകയും, കണ്ണുകൾ കുത്തിപ്പൊട്ടിച്ചു സിദെക്കീയാവിനെ ചങ്ങല കൊണ്ടു ബന്ധിച്ചു ബാബേലിലേക്കു കൊണ്ടുപോവുകയും ചെയ്തു. (2രാജാ, 25:6,7). തുടർന്നു നെബൂഖദ്നേസർ യെരുശലേം നശിപ്പിച്ചു. പുരോഹിതന്മാരെയും ദൈവാലയം സൂക്ഷിപ്പുകാരെയും രിബ്ലയിലേക്കു കൊണ്ടുപോയി അവിടെവച്ചു അവരെ കൊന്നു. 2രാജാ, 25:21). യെഹെസ്ക്കേൽ 6:14-ൽ പറയുന്ന രിബ്ലാമരുഭൂമിയും ഇവിടം തന്നെയായിരിക്കണം.
യിസ്രായേലിന്റെ വടക്കുകിഴക്കെ അതിരിലുള്ള ഒരു സ്ഥലത്തിനും രിബ്ലയെന്നു പേരുണ്ട്. (സംഖ്യാ, 34:11). ശെഫാമിനും കിന്നരെത്ത് കടലിനും ഇടയ്ക്കു അയിനു കിഴക്കാണു സ്ഥാനം.
ഉയരത്തെയോ ഉയർന്നസ്ഥലത്തെയോ വിവക്ഷിക്കുകയാണു റാമ എന്ന എബ്രായപദം. പലസ്തീനിലെ അനേകം സ്ഥലങ്ങൾക്കു കേവലനാമമായോ, സംയുക്തനാമമായോ ഈ പേരുണ്ട്. പല പ്രാചീന ഗ്രാമങ്ങളും പട്ടണങ്ങളും ഉദയം കൊണ്ടത് കുന്നുകളിലാണ്. അവയിൽ പ്രധാനപ്പെട്ടവ രാമ എന്നറിയപ്പെട്ടു. രാമത്ത് (യോശു, 13:26), രാമോത്ത് (യോശു, 21:38; 1ശമൂ, 30:27), രാമഥയീം (1ശമൂ, 1:1) എന്നിവ രാമയുടെ അന്യരുപങ്ങളാണ്.
ബെന്യാമീൻ ഗോത്രത്തിനു ലഭിച്ച പട്ടണങ്ങളിലൊന്ന് രാമയാണ്. ഗിബെയോൻ, ബേരോത്ത്, യെരൂശലേം എന്നിവയോടൊപ്പം പറയപ്പെട്ടിരിക്കുന്നു. (യോശു, 18:25). ദെബോര രാമയ്ക്കും ബേഥേലിനും മദ്ധ്യേ വസിച്ചിരുന്നു. (ന്യായാ, 4:5). ലേവ്യന്റെ ചരിത്രത്തിൽ രാമയുടെ സ്ഥാനം വ്യക്തമായി നല്കിയിട്ടുണ്ട്. (ന്യായാ, 19:13). “അവൻ പിന്നെയും തന്റെ ബാല്യക്കാരനോടു: നമുക്കു ഈ ഊരുകളിൽ ഒന്നിൽ ഗിബെയയിലോ രാമയിലോ രാപ്പാർക്കാം എന്നു പറഞ്ഞു.” ഇവ തമ്മിൽ 3 കി.മീറ്റർ അകലമേ ഉള്ളൂ. രാജ്യം വിഭജിക്കപ്പെട്ടപ്പോൾ രാമ നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടിരിക്കണം. യിസ്രായേൽ രാജാവായ ബയെശാ രാമയെ പണിതു. (1രാജാ, 15:17). രാമ പണിയുന്നതു തടയാനായി യെഹൂദയിലെ ആസാരാജാവ് ഉത്തരപലസ്തീൻ ആക്രമിക്കുന്നതിനു അരാമ്യർക്കു കൈക്കൂലി കൊടുത്തു. (1രാജാ, 15:18-21). തുടർന്നു യെഹൂദയിലുള്ളവരെ അയച്ചു ബയെശാ പണിതുറപ്പിച്ച രാമയുടെ കല്ലും മരവും എടുത്തുകൊണ്ടുപോയി. (1രാജാ, 15:22). അശ്ശൂർരാജാവിന്റെ മുന്നേറ്റത്തിനു വിധേയമായ പട്ടണങ്ങളുടെ പട്ടികയിലും രാമയുടെ സ്ഥാനം വ്യക്തമായി നല്കിയിട്ടുണ്ട്. (യെശ, 10:28-32). നെബുഖദ്നേസർ യെരുശലേം പിടിച്ചശേഷം ബദ്ധരായ യിസ്രായേല്യരെ നെബുസരദാൻ രാമയിൽ കുട്ടിച്ചേർത്തു. അവരിൽ യിരെമ്യാ പ്രവാചകനും ഉണ്ടായിരുന്നു. (യിരെ, 40:1; 39:8-12). യിരെമ്യാ പ്രവാചകനെ വിട്ടയച്ചു. പ്രവാസത്തിൽ നിന്നു മടങ്ങിവന്ന പൂർവ്വനിവാസികൾ രാമയെ വീണ്ടും പണിതു. (എസ്രാ, 2:26; നെഹെ, 7:30). നെഹെമ്യാവ് 11:3-ലെ രാമ മറ്റൊരു സ്ഥലമായിരിക്കണം.
യോർദ്ദാന്റെ കിഴക്കുള്ള പ്രദേശമാണിത്. ആധുനിക പലസ്തീന്റെ ഭാഗമല്ല ഇവിടം. പ്രാചീന ചരിത്രത്തിലും ഇവിടം അധികവും അന്യാധീനമായിരുന്നു. പക്ഷേ ബൈബിൾ ചരിത്രവുമായി അടുത്ത ബന്ധമുണ്ട്. യോർദ്ദാൻ താഴ്വരയ്ക്കും സിറിയൻ മരുഭൂമിക്കും ഇടയ്ക്കു ഹെർമ്മോൻ പർവ്വതം മുതൽ ചാവുകടലിന്റെ തെക്കെ അറ്റംവരെ നീണ്ടുകിടക്കുന്ന ഉന്നതതടമാണ് ട്രാൻസ് യോർദ്ദാൻ. ഇതിനു 250 കി.മീറ്റർ നീളവും 50 മുതൽ 133 കി.മീറ്റർ വരെ വീതിയും ഉണ്ട്. ശരാശരി ഉയരം 600 മീറ്ററാണ്. ഗലീലക്കടലിനു തെക്കായി യോർദ്ദാൻ നദിയുടെ പോഷകനദിയായ യാർമുഖിനു വടക്കു ബാശാൻ സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നു. ഈ പ്രദേശത്തുകൂടെ പുതിയനിയമകാലത്തു ദെക്കപ്പൊലി എന്നറിയപ്പെട്ടിരുന്ന ദശനഗരസംഘടനയിലെ പൗരസ്ത്യാംഗങ്ങൾ വളഞ്ഞുകിടക്കുന്നു. അതിന്റെ കിഴക്കു ഭാഗത്തു ഗ്രീക്കുകാരുടെ ത്രഖോനിത്തി സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. (ലുക്കൊ, 3:1). ഇതു പ്രാചീനമായ വൾക്കാനോ കല്ലുകൊണ്ട് ശൂന്യമായ സ്ഥലമാണ്. ബാശാനിലെ ഓഗിന്റെ പട്ടണമായിരുന്നു അത്. (ആവ, 3:4). ബാശാനു തെക്ക് നദിയിലേക്കു വ്യാപിച്ചു കിടക്കുകയാണ് ഗിലെയാദ്. യാക്കോബിന്റെ മൽപ്പിടുത്തത്തിനു രംഗഭൂമിയായത് യാബ്ബോക്കാണ്. സംഖ്യാ 32-ലും യോശുവ 12-ലും രേഖപ്പെടുത്തിയിരിക്കുന്ന ഗോത്രങ്ങളുടെ പങ്കിൽ വടക്കുള്ള ബാശാൻ മുഴുവൻ മനശ്ശക്കും തെക്കുള്ള മോവാബ്യ ഉന്നതഭൂമി മുഴുവൻ രൂബേനും ഗിലെയാദിന്റെ മദ്ധ്യദേശം ഗാദിനും ലഭിച്ചു. അതുകൊണ്ടാണ് ന്യായാധിപന്മാർ 5:17-ൽ ഗാദിനെ ഗിലെയാദായി പറഞ്ഞിരിക്കുന്നത്.
ഏലീയാവ് ഓടിപ്പോയ കൈരീത്തും ദാവീദിന്റെ അഭയസ്ഥാനമായിരുന്ന മഹനയീമും ഗിലെയാദിലാണ്. സമൃദ്ധിയായ ജലവും നിബിഡമായ വനങ്ങളും കൊണ്ട് അനുഗൃഹീതമാണ് ഗിലെയാദ്. യാബ്ബോക്കിനു തെക്കായി ചാവുകടലിൽ ചേരുന്ന അർണോൻ നദിയുടെ കിഴക്കെതീരത്തിനു മദ്ധ്യേവച്ചു ഈ പീഠഭൂമി വരണ്ടതും ശൂന്യവുമായിത്തീരുന്നു. ഇവിടെയായിരുന്നു അമ്മോന്റെ പഴയനാടായ നെബോ. അർണോനു തെക്കായി മോവാബ് സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. യിസ്രായേൽ അപൂർവ്വമായി മാത്രം കൈയടക്കിയിരുന്ന ഒരു പീഠഭൂമിയാണിത്. അതിനും തെക്കാണു ഏദോം. ഇവിടെയുള്ള ലോഹഖനികൾ പ്രസിദ്ധങ്ങളാണ്. ഇവയെ ആദ്യമായി ഖനനം ചെയ്തുപയോഗിച്ചത് ദാവീദും ശലോമോനുമാണ്. പെട്രാ എന്ന വിചിത്രമായ പാറ ഏദോമിൻ്റെ ശക്തികേന്ദ്രമായിരുന്നു. ട്രാൻസ് യോർദ്ദാനിലെ ഏറ്റവും വലിയ നദി യാർമുഖ് ആണ്. ഗിലെയാദിനു തെക്കുനിന്നാണിതിന്റെ ഉത്ഭവം. ഇത് വടക്കോട്ടൊഴുകുമ്പോൾ അഗ്നിപർവ്വത പ്രദേശമായ ഹൗറാനിൽ നിന്നും ഒഴുകിവരുന്ന പോഷകനദികൾ ഇതിനോടു ചേരുന്നു. ഈ നദി ഒടുവിൽ യോർദാനിൽ പതിക്കുന്നു.
യാഫോ: (യോശു, 19:46; 2ദിന, 2:16; എസ്രാ, 3:7; യോനാ, 1:3), യോപ്പ: (അപ്പൊ, 9:36, 43; 10:5, 8). യെരൂശലേമിനു ഏകദേശം 56 കി.മീറ്റർ വടക്കു പടിഞ്ഞാറു കിടക്കുന്ന ഒരു പ്രാചീന തുറമുഖം. പ്രാചീന യോപ്പയുടെ സ്ഥാനത്തുതന്നെയാണ് ആധുനിക യോപ്പ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത്. 1948-ൽ യോപ്പ ടെൽ അവീവിനോടു ചേർത്തശേഷം ടെൽ അവീവു-യാഫോ എന്നറിയപ്പെടുന്നു. 35 മീറ്റർ പൊക്കമുള്ള പാറകളോടു കൂടിയ കുന്നിൻ പ്രദേശത്താണ് പട്ടണം പണിഞ്ഞിരിക്കുന്നത്. കർമ്മേൽ പർവ്വതത്തിനും ഈജിപ്റ്റിന്റെ അതിരിനുമിടയ്ക്കുള്ള പ്രകൃതിദത്തമായ ഏക തുറമുഖമാണിത്. പൊക്കം കുറഞ്ഞു ഉന്തിനില്ക്കുന്ന പാറക്കെട്ടുകളാലാണ് തുറമുഖം രൂപപ്പെട്ടത്. വളരെ പഴക്കമുള്ള പട്ടണമാണ് യോപ്പ. തുത്ത്മൊസ് മൂന്നാമന്റെ (ബി.സി. 15-ാം നൂറ്റാണ്ട്) ആക്രമണങ്ങളുടെ പട്ടികയിലും , അമർണാ (ബി.സി. 14-ാം നൂറ്റാണ്ട്) എഴുത്തുകളിലും യോപ്പയുടെ പേരുണ്ട്. ദാനിനു അവകാശമായി നല്കിയ പട്ടണമാണ് യാഫോ. (യോശു, 19:46). അതു യെരൂശലേമിന്റെ തുറമുഖമായിരുന്നു. ദൈവാലയം പണിയുന്നതിനു ലെബാനോനിൽ നിന്നു മരം വെട്ടി ചങ്ങാടം കെട്ടി കടൽ വഴിയായി ഹീരാം ശലോമോനു യാഫോവിൽ എത്തിച്ചു കൊടുത്തു. (2ദിന, 2:16). ബാബേൽ പ്രവാസത്തിൽ നിന്നു മടങ്ങിവന്ന ശേഷം ദൈവാലയം പുതുക്കിപ്പണിയുന്നതിനു കോരെശിന്റെ കല്പനപ്രകാരം ലെബാനോനിൽ നിന്നു ദേവദാരു കടൽവഴി യാഫോവിലേക്കു കൊണ്ടുവന്നു. (എസ്രാ, 3:7). ദൈവസന്നിധിയിൽ നിന്നോടിപ്പോയ യോനാ തർശീശിലേക്കു കപ്പൽ കയറിയതു യാഫോവിൽ നിന്നായിരുന്നു. (1:3). അപ്പൊസ്തലനായ പത്രൊസ് ഉയിർപ്പിച്ച തബീഥ യോപ്പക്കാരിയായിരുന്നു. (പ്രവൃ, 9:36). പത്രൊസ് തോക്കൊല്ലനായ ശിമോനോടുകൂടെ വളരെനാൾ യോപ്പയിൽ പാർത്തു. (പ്രവൃ, 9:43). പത്രൊസിനു ഇവിടെവച്ചു സുവിശേഷം യെഹൂദനും ജാതിക്കും ഒരുപോലെ നല്കപ്പെട്ടിരിക്കുകയാണെന്ന സത്യം വ്യക്തമാക്കുന്ന തുപ്പട്ടിയുടെ ദർശനം ലഭിച്ചു. (പ്രവൃ, 10:5,16).
ബി.സി. 148-ൽ യോനാഥാൻ മക്കാബെയുസ് യോപ്പ പിടിച്ചു. (1മക്കാ, 10:76). ശിമോൻ അവിടെ ഒരു പാളയം സ്ഥാപിച്ചു. (1മക്കാ, 12:34). സമാധാനം പുനഃസ്ഥാപിക്കപ്പെട്ടശേഷം യോപ്പ വീണ്ടും ഒരു തുറമുഖമായി. എ.ഡി. 66-ലെ യുദ്ധത്തിൽ റോമൻ സൈന്യം യോപ്പയിലെ നിവാസികളിൽ 8400 പേരെ കൊന്നു. അനന്തരം വെസ്പേഷ്യൻ പട്ടണം പിടിക്കുകയും അതിനെ നശിപ്പിക്കുകയും ചെയ്തു. കുരിശുയുദ്ധക്കാലത്തു യോപ്പ പലരുടെ കയ്യിലായി. രണ്ടാം ലോകമഹായുദ്ധശേഷം യോപ്പയുടെ ഭാഗങ്ങൾ ഉൽഖനനം ചെയ്തു. സിംഹപൂജയ്ക്കു സമർപ്പിക്കപ്പെട്ട ഒരു ക്ഷേത്രം കണ്ടെടുത്തിട്ടുണ്ട്. ഇതു ഫെലിസ്ത്യരുടെ കാലത്തിനു മുമ്പ് (ബി.സി. 13-ാം നൂറ്റാണ്ട്) ഉള്ളതാണ്.
റോമാ സർക്കാർ പലസ്തീനെ വിഭജിച്ചതിൽ തെക്കെ അറ്റത്തുള്ള ഭാഗത്തിന്റെ പേരാണ് യെഹൂദ്യ. യെഹൂദ്യയ്ക്കു ബേത്ലേഹെം മുതൽ ബേർ-ശേബ വരെ ഏകദേശം 85 കി.മീ. നീളവും 48 കി.മീ. വീതിയുമുണ്ട്. പ്രദേശത്തിൽ പകുതിയും മരുഭൂമിയാണ്. യെഹൂദയുടെ വടക്കു ശമര്യയും തെക്കു മരുഭൂമിയും കിഴക്കു യോർദ്ദാൻ താഴ്വരയും ചാവുകടലും പടിഞ്ഞാറു മരുഭൂമിയും ആണ്. ചാവുകടൽത്തീരം മുതൽ മദ്ധ്യപീഠഭൂമിവരെ വ്യാപിച്ചു കിടക്കുകയാണ് യെഹൂദ്യമരുഭൂമി. അതിന്റെ കിഴക്കെ അറ്റത്തു ജലസമൃദ്ധിയുള്ള മൂന്നു സ്ഥലങ്ങളുണ്ട്: യെരീഹോ, ഐൻ ഫെഷ്ക്കാ (16 കി.മീ. തെക്ക്), ഐൻജിദി അഥവാ ഏൻ-ഗെദി. യെഹൂദ്യയിലേക്കു യെരീഹോയിൽ നിന്നു മൂന്നും, ഐൻ ഫൈഷ്ക്കയിൽ നിന്നു ഒന്നും ഏൻ-ഗെദിയിൽ നിന്നു ഒന്നും റോഡുകൾ പോകുന്നു. യെഹൂദ്യയുടെ ഭൂമിശാസ്ത്രത്തിനു മൂന്നു പ്രത്യേകതകളുണ്ട്. 1. ഇടയസ്വഭാവം. 2. മരുഭൂമിയോടുള്ള അടുപ്പം. 3. ഒരു വലിയ പട്ടണം വളരാനുള്ള സാഹചര്യമില്ലായ്മ. ഈ മൂന്നു പ്രത്യേകതകളും യെഹൂദ്യയുടെ ചരിത്രത്ത വളരെയധികം സ്വാധീനിച്ചിട്ടുണ്ട്.
യെഹൂദ്യയെക്കുറിച്ചുള്ള ഒന്നാമത്തെ ബൈബിൾ പരാമർശം എസ്രാ 5:8-ലാണ്. അവിടെ യെഹൂദ്യ പേർഷ്യൻ സംസ്ഥാനത്തെ കുറിക്കുന്നു. അപ്പൊക്രിഫാ ഗ്രന്ഥങ്ങൾളിലും യെഹൂദ്യയെക്കുറിച്ചു പറയുന്നുണ്ട്. (1. എസ്ദ്രാസ്, 1:30; 1മക്കാ, 5:45; 710). ബാബിലോന്യ പ്രവാസത്തിൽ നിന്നു മടങ്ങിവന്നവരിലധികവും യെഹൂദാ ഗോത്രത്തിൽ ഉള്ളവരാകയാൽ അവരെ യെഹൂദന്മാരെന്നും ദേശത്തെ യെഹൂദ്യയെന്നും വിളിച്ചു. പേർഷ്യൻ സാമ്രാജ്യത്തിനു കീഴിൽ യെഹൂദ്യ ഒരു പ്രവിശ്യയായിരുന്നു. യെഹൂദാ ദേശാധിപതി ഒരു യെഹൂദനായിരുന്നു. (ഹഗ്ഗാ, 1:14; 2:2). അർക്കെലെയൊസിന്റെ നാടുകടത്തലിനു ശേഷം യെഹൂദ്യയെ റോമൻ പ്രവിശ്യയായ സുറിയയോടു ചേർത്തു. അതിന്റെ ദേശാധിപതി റോമൻ ചക്രവർത്തി നിയമിക്കുന്ന ഇടപ്രഭു ആയിരുന്നു. ഇടപ്രഭുവിന്റെ ഔദ്യോഗിക വസതി കൈസര്യയിലായിരുന്നു. രണ്ടു പ്രവാചകന്മാരെങ്കിലും യെഹൂദ്യാ മരുഭൂമിയിൽ നിന്നുള്ളവരാണ്; തെക്കോവയിലെ ആമോസും, അനാഥോത്തിലെ യിരെമ്യാവും. ശൗലിൽ നിന്നു ദാവീദ് അഭയം പ്രാപിച്ചിരുന്നത് ഈ മരുഭൂമിയെയാണ്. യോഹന്നാൻ സ്നാപകൻ തന്റെ ശുശ്രൂഷയ്ക്കു വേണ്ടി ഒരുക്കപ്പെട്ടതും യേശു പരീക്ഷിക്കപ്പെട്ടതും യെഹൂദ്യ മരുഭൂമിയിലാണ്.
അവിഭക്തയിസ്രായേലിന്റെ ആദ്യ രാജാവായിരുന്നു ബെന്യാമീൻ ഗോത്രത്തിലെ കീശിന്റെ മകനായ ശൗൽ. അദ്ദേഹത്തിന്റെ ഭരണം വിജയകരമായിരുന്നില്ല. ശൗലിന്റെ മരണത്തോടു കൂടി ആഭ്യന്തരകലാപം പൊട്ടിപ്പുറപ്പെട്ടു. ഈ അരാജകത്വത്തിൽ നിന്നും ദാവീദ് രംഗപ്രവേശം ചെയ്തു. ബി.സി. 587-ൽ ബാബേൽരാജാവായ നെബുഖദ്നേസർ യെരൂശലേം നശിപ്പിക്കുന്നതുവരെ യെരുശലേം ഭരിച്ചത് ദാവീദിന്റെ രാജവംശമായിരുന്നു. ദാവീദ് യെഹൂദാഗോത്രജൻ ആയിരുന്നു. എബ്രായഗോത്രങ്ങളെ ഏകോപിപ്പിച്ചു ഭരിക്കുവാൻ ദാവീദിനും ശലോമോനും കഴിഞ്ഞു. ശലോമോന്റെ മരണത്തോടു കൂടി യൊരോബെയാമിന്റെ കീഴിൽ പത്തുഗോത്രങ്ങൾ പിരിഞ്ഞുപോയി, വടക്കെ രാജ്യമായ യിസ്രായേൽ സ്ഥാപിച്ചു. ബെന്യാമീൻ, യെഹൂദാ എന്നീ ഗോത്രങ്ങൾ ഉൾപ്പെട്ട തെക്കെരാജ്യം യെഹൂദാ എന്ന പേരിൽ അറിയപ്പെട്ടു. മുന്നൂറ്റി അമ്പതോളം വർഷം (ബി.സി. 931-586) യെഹൂദാ നിലനിന്നു. ദാവീദിന്റെ വംശത്തിലെ ഇരുപതു രാജാക്കന്മാരാണ് യെഹൂദാ ഭരിച്ചത്.
ശലോമോന്റെ പുത്രനായ രെഹബെയാമിന്റെ അപ്രാപ്തിയാണു രാജ്യവിഭജനത്തിനു കാരണമായതെന്നു കരുതുവാൻ ന്യായമില്ല. കനാനിൽ പാർപ്പുറപ്പിച്ചതു മുതൽ യിസ്രായേൽ ഗോത്രങ്ങൾ സ്വാതന്ത്ര്യം പ്രകടിപ്പിക്കുകയും ഗോത്രപരമാധികാരം കൈമാറുവാൻ വിസമ്മതിക്കുകയും ചെയ്തുവന്നു. ന്യായാധിപന്മാരുടെ കാലത്തു പല സന്ദർഭങ്ങളിലും കലഹവും തുറന്ന യുദ്ധവും (ന്യായാ, 8:1-3; 12:1-6, 20) ഗോത്രങ്ങൾ തമ്മിൽ നടന്നിരുന്നു. ശൗലിന്റെ മരണത്തിനും ദാവീദ് യെരുശലേമിലേക്കു തലസ്ഥാനം മാറ്റുന്നതിനും (2ശമൂ, 2:4) ഇടയ്ക്കുള്ള കാലയളവിൽ ഉണ്ടായ പ്രശ്നങ്ങൾ ഒരു വിഭക്ത രാജ്യത്തിന്റെ പ്രതീതി ഉളവാക്കി. യെഹൂദാ ദാവീദിനോടു കൂറു പുലർത്തിയപ്പോഴും ദാവീദിൽ നിന്നു അകലെയായിരുന്ന യിസ്രായേൽ ശൗലിന്റെ മകനായ ഈശ്-ബോത്തിനെ രാജാവാക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. ദാവീദ് യെരൂശലേമിൽ തലസ്ഥാനം ഉറപ്പിക്കുകയും എല്ലാ ഗോത്രങ്ങളെയും വിധേയപ്പെടുത്തുകയും ചെയ്തു കൊണ്ടു രാജ്യത്തിന്റെ ഐക്യം ഭദ്രമാക്കി. ശലോമോൻ ഭാരിച്ച നികുതിയും ഊഴിയ വേലയും ഏർപ്പെടുത്തി ഉറച്ച ഭരണം നടത്തി. ശലോമോൻ മരിച്ചപ്പോൾ യൊരോബെയാമിന്റെ കീഴിൽ ഒരു യിസ്രായേല്യ സർക്കാർ പ്രവാസത്തിലുണ്ടായിരുന്നു. (1രാജാ, 11:26-40). യൊരോബെയാമും യിസ്രായേൽ സഭയൊക്കെയും വന്നു തങ്ങളുടെ മേൽ വച്ചിരുന്ന ഭാരമുള്ള നുകത്തിന്റെ ഭാരം കുറച്ചുതന്നാൽ രെഹബെയാമിനെ സേവിക്കാം എന്നു പറഞ്ഞു. (1രാജാ, 12:11). രെഹബെയാം അതു നിരസിച്ചു. യൊരോബെയാം പിരിഞ്ഞുപോയി യിസ്രായേൽ രാജ്യം സ്ഥാപിച്ചു.
യെഹൂദയുടെ പ്രദേശത്തിനു തുല്യമായ ഒരു ചെറിയ പ്രദേശമായിരുന്നു രെഹബെയാമിന്റെ കീഴിൽ ഉണ്ടായിരുന്നത്. ബെന്യാമീന്റെ പ്രദേശം അധികവും യിസ്രായേലിനോടു ചേർന്നതായിട്ടാണു കാണുന്നത്. (1രാജാ, 12:20). ബെന്യാമീന്റെ തെക്കെ അറ്റത്തു കിടന്ന യെരുശലേം യെഹൂദയോടു ചേർന്നു. രെഹബെയാമിന്റെ സൈന്യത്തിന്റെ സാന്നിദ്ധ്യമായിരുന്നു അതിനു കാരണം. യെഹൂദാരാജ്യത്തിനു യിസ്രായേൽ രാജ്യത്തിന്റെ പകുതിയോളം വ്യാപ്തിയേ ഉണ്ടായിരുന്നുള്ളൂ. യിസ്രായേലിന്റെ കൃഷിഭൂമിയുടെ നാലിലൊന്നിൽ കുറവായിരുന്ന യെഹൂദയുടെ കൃഷിഭൂമി. ഫലഭൂയിഷ്ഠമായ കൃഷിഭൂമിയും വർഷ പാതവുംകൊണ്ടു യിസ്രായേൽ അനുഗൃഹീതമായിരുന്നു. ദൈവം ഏർപ്പെടുത്തിയ ആരാധനാസ്ഥലമായ യെരുശലേം ദൈവാലയം, ദാവീദിന്റെ രാജവംശം എന്നിവ യെഹൂദയുടെ പ്രത്യേക ആനുകൂല്യങ്ങളായിരുന്നു. ഒരു ഏകതാനമായ ജനസംഖ്യയും ശക്തമായ അധികാര കേന്ദ്രീകരണവും യെഹൂദയ്ക്കുണ്ടായിരുന്നു; ഒപ്പം യെരുശലേം ദൈവാലയത്തോടു ബന്ധപ്പെട്ട ലേവ്യ പൗരോഹിത്യവും. ശലോമോന്റെ മരണശേഷം രണ്ടു നൂറ്റാണ്ടോളം യെഹൂദയും യിസ്രായേലും പാർശ്വസ്ഥരായി കഴിഞ്ഞു. ആദ്യത്തെ രണ്ടു തലമുറകളിൽ യിസ്രായേലിനെ യെഹൂദായോടു ചേർക്കാൻ വേണ്ടി യെഹൂദാരാജാക്കന്മാർ യുദ്ധം ചെയ്തു. യെഹോശാഫാത്തിന്റെ കാലത്തോടു കൂടി അതു അസാദ്ധ്യം എന്നവർ മനസ്സിലാക്കി. യെഹൂദയെക്കാൾ ശക്തമായിരുന്നു യിസായേൽ. യെഹോശാഫാത്തിന്റെ കാലം മുതൽ യിസ്രായേലുമായി രമ്യതയിൽ കഴിയുവാൻ യെഹൂദാ ഒരുങ്ങി. വിഭജനത്തോടു കൂടി യെഹൂദാ രാജ്യം ഒരു രണ്ടാംകിട ശക്തിയായി മാറി. ഈജിപ്റ്റിലെ രാജാവു ശീശക് മിസയീമ്യസാമ്രാജ്യം പുനർജ്ജീവിപ്പിക്കാനായി പലസ്തീൻ ആക്രമിച്ചു . ശീശക് ദൈവാലയത്തിലെ ഭണ്ഡാരവും രാജധാനിയിലെ ഭണ്ഡാരവും കവർന്നു. ശലോമോൻ ഉണ്ടാക്കിയ പൊൻപരിചകളെയും അവൻ എടുത്തുകൊണ്ടുപോയി. അവയ്ക്കു പകരം രെഹബെയാം രാജാവു താമ്രം കൊണ്ടു പരിചയുണ്ടാക്കി. (1രാജാ, 14:25-28). മഹത്വം പൊയ്പോയ യെഹൂദായുടെ പ്രതിരൂപമാണിത്. രെഹബെയാമും പുത്രനായ അബീയാമും വിജാതീയാരാധനകൾക്കു പ്രോത്സാഹനം നല്കി. ആസായും യെഹോശാഫാത്തും അവയെ തുടച്ചു മാറ്റുവാൻ ശ്രമിച്ചു. യെഹോശാഫാത്തിന്റെ പുത്രനായ യെഹോരാം യിസ്രായേൽ രാജാവായ ആഹാബിന്റെ പുത്രി അഥല്യയെ വിവാഹം കഴിച്ചു. ഇതു യിസ്രായേലുമായി സൗഹാർദ്ദത്തിൽ കഴിയുവാനുള്ള യെഹോശാഫാത്തിന്റെ താൽപര്യത്തെ വ്യക്തമാക്കുന്നു. ഈ സൗഹാർദ്ദം യെഹൂദയുടെ അഭിവൃദ്ധിക്കു കാരണമായെങ്കിൽ അതു മതപരമായ അപചയത്തിനു വഴിതെളിച്ചു. അഥല്യാ രാജ്ഞിയുടെ ഭരണകാലത്തു യെഹൂദാ രാജവംശത്തെ നിർമ്മൂലമാക്കുവാനും ബാൽപൂജ യെഹൂദയിൽ ഉറപ്പിക്കാനും ശ്രമിച്ചു. തുടർന്നുണ്ടായ കലാപത്തിൽ അഥല്യ വധിക്കപ്പെട്ടു. (ബി.സി. 835). തുടർന്നു ബാലനായ യോവാശ് രാജാവായി. മഹാപുരോഹിതനായ യെഹോയാദായുടെ നേതൃത്വത്തിൽ യഹോവയുടെ ആരാധന പുന:സ്ഥാപിതമായി. രാഷ്ട്രീയവും സാമ്പത്തികവുമായ ഐശ്വര്യം മുറ്റിനിന്ന കാലത്താണ് അമസ്യാവും ഉസ്സീയാവും രാജ്യഭാരം ചെയ്തത്. തുടർന്നു അശ്ശൂരിന്റെ ആക്രമണം ഉണ്ടാകുകയും യിസ്രായേൽ പ്രവാസത്തിലേക്കു പോവുകയും ചെയ്തു.
എട്ടാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ മുന്നാം പാദത്തിൽ അശ്ശൂർ സാമ്രാജ്യം പടിഞ്ഞാറോട്ടു വ്യാപിച്ചു. ബി.സി. 722-ൽ അശ്ശൂർ യിസ്രായേലിനെ നശിപ്പിക്കുകയും യെഹൂദയ്ക്ക് കനത്ത നാശം വരുത്തുകയും ചെയ്തു. അരാം, യിസ്രായേൽ എന്നീ സഖ്യശക്തികളുടെ ആക്രമണത്തിൽ നിന്നു രക്ഷ നേടുന്നതിനായി ആഹാസ് രാജാവു അശ്ശൂരിന്റെ സഹായം തേടി. യെഹൂദാ രക്ഷപ്പെട്ടു. അശ്ശൂരിലെ പൂജാസമ്പ്രദായങ്ങളെ ആഹാസ് യെരുശലേമിൽ ഏർപ്പെടുത്തി. ആഹാസിന്റെ വാഴ്ചയുടെ അവസാനകാലത്തു യിസ്രായേലിന്റെ അസ്തിത്വം നഷ്ടപ്പെട്ടു. ആഹാസിന്റെ പുത്രനായ ഹിസ്കീയാവു അശ്ശൂരിന്റെ ആധിപത്യത്തെ ഒഴിവാക്കാൻ ശ്രമിച്ചു. അദ്ദേഹത്തിന്റെ കീഴിൽ യെഹൂദാ സൻഹേരീബിന്റെ ആക്രമണത്തെ അതിജീവിച്ചു. ബാബേലുമായി അദ്ദേഹം ചെയ്ത സഖ്യതയെ യെശയ്യാവു അപലപിച്ചു. പ്രവാചകന്മാരായ യെശയ്യാവും മീഖായും തങ്ങളുടെ ശുശ്രൂഷ ഈ കാലത്ത് തുടരുകയായിരുന്നു. ഹിസ്കീയാ രാജാവിന്റെ മതനവീകരണത്തെ യെശയ്യാവു സഹായിച്ചു. യെഹൂദാരാജ്യത്തിന്റെ അവസാന നൂറ്റാണ്ടിൽ പലസ്തീൻ നിരന്തരമായ യുദ്ധത്തിന്റെ രംഗഭൂമിയായി മാറി. സാമ്രാജ്യങ്ങൾ ഏറ്റുമുട്ടുകയും തകർന്നു വീഴുകയും ചെയ്തു. ബി.സി. 612-ൽ നീനെവേ നശിപ്പിക്കപ്പെട്ടതോടു കൂടി അശ്ശൂർ സാമ്രാജ്യം തകർന്നു. തൽസ്ഥാനത്തു നെബുഖദ്നേസറിന്റെ കീഴിൽ നവബാബിലോണിയൻ സാമ്രാജ്യം ഉദയം ചെയ്തു. ഈജിപ്റ്റും പലസ്തീനോടുള്ള സാമീപ്യം മൂലം മേൽക്കോയ്മയ്ക്ക് ശ്രമിച്ചു. ലോകത്തിലെ രണ്ടു മഹാശക്തികൾക്കിടയിലായ യെഹൂദാ ദൈവത്തിലാശ്രയിക്കാതെ ഈ രണ്ടു ശക്തികളെയും മാറി മാറി ആശ്രയിച്ചു.
ഹിസ്കീയാ രാജാവിന്റെ പുത്രനായ മനശ്ശെ അശ്ശൂരിന്റെ രാഷ്ട്രീയവും മതപരവുമായ നിയന്ത്രണത്തിനു സ്വയം വിധേയപ്പെട്ടു. എബായ രാജാക്കന്മാരിൽ ഒടുവിലത്തെ നല്ല രാജാവു യോശീയാവ് ആയിരുന്നു. ബി.സി. 621-ൽ അദ്ദേഹം മതപരമായ ഒരു നവീകരണം നടത്തി. അതിനു കാരണമായി തീർന്നത് ദൈവാലയത്തിൽ നിന്നു മോശെയുടെ ന്യായപ്രമാണം (ആവർത്തന പുസ്തകമായിരിക്കണം) കണ്ടെത്തിയതാണ്. ഈ നവീകരണം അശ്ശൂരിനെതിരായിരുന്നു. ഇദ്ദേഹത്തിന്റെ കാലത്താണു് അശ്ശൂർ സാമ്രാജ്യം വിഘടിച്ചത്. മിസ്രയീമിലെ ഫറവോനായ നെഖോയുടെ സൈന്യത്തെ എതിർക്കുവാൻ ശ്രമിച്ച യോശീയാവ് വധിക്കപ്പെട്ടു. യോശീയാവിന്റെ വാഴ്ചക്കാലത്താണ് യിരെമ്യാവു പ്രവാചകശുശൂഷ ആരംഭിച്ചത്. യെഹൂദയുടെ വീഴ്ചയെക്കുറിച്ചു യിരെമ്യാവ് പ്രവചിച്ചിരുന്നു.
യോശീയാവിന്റെ മരണശേഷം യെഹൂദയെ ദുഷ്ക്കാലങ്ങൾ വലയം ചെയ്തു. പുത്രനായ യെഹോയാക്കീം ഈജിപ്റ്റിന്റെ പാവയായിരുന്നു. ഇയാളുടെ വാഴ്ചക്കാലത്തു ബാബിലോന്യർ യെരൂശലേം കൊള്ളയടിച്ചു. (ബി.സി. 605). ആഭ്യന്തര കലാപത്തിൽ രാജാവു കൊല്ലപ്പെടുകയും പുത്രനായ യെഹോയാഖീൻ രാജാവാകുകയും ചെയ്തു. മൂന്നുമാസത്തിനു ശേഷം ബാബിലോന്യർ യെരുശലേം പിടിക്കുകയും (ബി.സി. 597) രാജാവിനോടൊപ്പം പ്രധാന വ്യക്തികളെ ബാബിലോണിലേക്കു ബന്ദികളാക്കി കൊണ്ടുപോകുകയും ചെയ്തു. യെഹോയാഖീന്റെ സ്ഥാനത്തു യോശീയാവിന്റെ മറ്റൊരു പുത്രനായ സിദെക്കീയാവിനെ വാഴിച്ചു. സിദെക്കീയാവു ബാബിലോണിനോടു മത്സരിച്ചു. ഈജിപ്റ്റിനോടു സഖ്യം ചെയ്തു. തന്മൂലം യെരുശലേമിനെ നശിപ്പിക്കുവാൻ ബാബിലോന്യർ തീരുമാനിച്ചു. ഒന്നര വർഷത്തെ കഠിന നിരോധനത്തിനു ശേഷം യെരുശലേം നെബൂഖദ്നേസറിനു കീഴsങ്ങി. നെബൂഖദ്നേസർ പട്ടണം നശിപ്പിച്ചു. സിദെക്കീയാവിനെ കണ്ണു കുത്തിപ്പൊട്ടിച്ചു ബാബിലോണിലേക്കു കൊണ്ടുപോയി. ജനത്തിൽ ഒരു വലിയ ഭാഗത്തെ ബന്ദികളാക്കി. (ബി.സി. 587). ഇങ്ങനെ മഹത്വപൂർണ്ണയായിരുന്ന യെഹൂദാ രാജ്യം അവസാനിച്ചു.
മൂന്നു വിശ്വമതങ്ങളുടെ (യെഹൂദ, ക്രൈസ്തവ, മുസ്ലീം) വിശുദ്ധ നഗരമാണ് യെരൂശലേം. ഈ പട്ടണത്തിന്റെ അധീശത്വത്തിനു വേണ്ടി യെഹൂദരും ക്രൈസ്തവരും മുസ്ലീങ്ങളും നടത്തിയ യുദ്ധങ്ങൾ അസംഖ്യമത്രേ. യെരൂശലേമിനു വേണ്ടി യെഹൂദന്മാർ ഒഴുക്കിയിട്ടുള്ള കണ്ണുനീർ ചരിത്രത്തിനു മറക്കാൻ കഴിയുന്നതല്ല. ഒരു നഗരം എന്ന നിലയ്ക്കു യെരൂശലേമിനെക്കുറിച്ചുള്ള ആദ്യ ബൈബിൾ പരാമർശം; “യെഹൂദാമക്കൾ യെരൂശലേമിന്റെ നേരെ യുദ്ധം ചെയ്തു അതിനെ പിടിച്ചു വാളിന്റെ വായ്ത്തലയാൽ വെട്ടി നഗരം തീയിട്ടു ചുട്ടുകളഞ്ഞു” എന്നാണ്. (ന്യായാ, 1:8). യെരൂശലേമിന്റെ ചരിത്രത്തിന്റെ ഏറ്റവും സംക്ഷിപ്തമായ രൂപരേഖ ഇതാണ്. യെരുശലേമിന്റെ ഇതഃപര്യന്തമുള്ള ചരിത്രം ഉപര്യുക്ത പ്രസ്താവനയുടെ വിശദീകരണം മാത്രം.
യെരൂശലേമിനെപ്പോലെ ഉന്നതപദവിയും പ്രകീർത്തനവും തിരുവെഴുത്തുകളിൽ ലഭിച്ചിട്ടുള്ള മറ്റൊരു നഗരവുമില്ല. ശാശ്വത സമാധാനവും അന്തിമ മഹത്വവും അവകാശമായി വാഗ്ദത്തം ചെയ്യപ്പെട്ടിട്ടുള്ള നഗരമാണിത്. ദൈവത്തിന്റെ സാന്നിദ്ധ്യവും സ്നേഹവും അമിതമായി അനുഭവിച്ചിട്ടുള്ള യെരുശലേമിനു കിടനില്ക്കുവാൻ ലോകത്തിലൊരു നഗരവുമില്ല. ദൈവത്തിന്റെ രക്ഷാകരപ്രവൃത്തി പൂർത്തിയിലെത്തിയതു ഈ പട്ടണത്തിലാണ്. മനുഷ്യരുടെയിടയിൽ ദൈവം സ്ഥാപിച്ച ഏക രാജ്യത്തിന്റെയും രാജത്വത്തിന്റെയും രാജനഗരം യെരൂശലേമാണ്. പ്രവാചകന്മാരുടെയും ക്രിസ്തുവിന്റെയും ഭർത്സനത്തിനു വിധേയമായ യെരുശലേമിന്റെ ഭാവി മഹത്വം പ്രവചനത്തിലെ പ്രമുഖ വിഷയമാണ്. യിസ്രായേലിന്റെ മഹത്വവും സകല ജാതികളുടെയും രക്ഷയുമായ (ലൂക്കൊ, 2:30,31) യേശുക്രിസ്തുവിന്റെ ജനനം, മരണം, ഉയിർത്തെഴുന്നേല്പ്, സ്വർഗ്ഗാരോഹണം എന്നിവയാൽ അനുഗൃഹീതമായ പുണ്യ നഗരമാണിത്. കൃപായുഗത്തിലെ ദൈവിക നിർണ്ണയമായ സഭയെ രൂപീകരിക്കുവാൻ പെന്തെകൊസ്തുനാളിൽ പരിശുദ്ധാത്മാവ് അവരോഹണം ചെയ്തതും, സഭയ്ക്കും മിഷണറി പ്രവർത്തനങ്ങൾക്കും തുടക്കം കുറിച്ചതും ഇവിടെയാണ്. സഭയുടെ ആദ്യത്തെ മഹാസമ്മേളനം കൂടിയത് യെരുശലേമിലത്രേ. (പ്രവൃ, 15). യഹോവ തന്റെ നാമം സ്ഥാപിപ്പാൻ എല്ലാ യിസ്രായേൽ ഗോത്രങ്ങളിൽ നിന്നു തിരഞ്ഞെടുത്ത നഗരമാണ് യെരുശലേം. (1രാജാ, 14:21). ജാതികളുടെയും രാജ്യങ്ങളുടെയും മദ്ധ്യേ (യെഹ, 5:5) യെരുശലേമിനെ വയ്ക്കുക മാത്രമല്ല, ചുറ്റുമുള്ള സകലജാതികൾക്കും പരിഭ്രമപാത്രവും ഭാരമുള്ള കല്ലും ആക്കി തീർത്തിരിക്കുകയുമാണ്. (സെഖ, 12:2,3). സർവ്വഭൂതലത്തിലും ഉള്ള രാജാക്കന്മാർ അന്ത്യയുദ്ധത്തിനു കൂടിച്ചേരുന്നതും നശിക്കുന്നതും ഇവിടെതന്നെയാണ്. സാത്താനെ ബന്ധിച്ചശേഷം ദാവീദ് പുത്രനായ യേശുക്രിസ്തു രാജാധിരാജാവും കർത്താധികർത്താവുമായി ദാവീദിന്റെ സിംഹാസനത്തിലിരുന്നു സർവ്വഭൂമിയെയും നീതിയിൽ വാഴുന്നതും യെരുശലേം കേന്ദ്രമാക്കിയാണ്.
പേരിന്റെ നിഷ്പത്തി: യെരൂശലേം എന്ന പേര് സെമിറ്റിക്ക് ആണെങ്കിലും പട്ടണത്തിനു ആ പേർ ആദ്യം നല്കിയത് എബ്രായർ അല്ല. ഈജിപ്റ്റിലെ ശാപഗ്രന്ഥങ്ങളിൽ (ബി.സി. 19-18 നൂറ്റാണ്ടുകൾ) റുഷലിമും എന്നു യെരുശലേമിനെ രേഖപ്പെടുത്തിയിട്ടുണ്ട്. തേൽ-എൽ-അമർണാ എഴുത്തുകളിൽ (ബി.സി. 1400) ഇതിനെ ഉറുസാലിം (സാലിമിന്റെ ഊര് അഥവാ പട്ടണം) എന്നു വിളിച്ചിട്ടുണ്ട്. സമാധാനത്തിന്റെ പട്ടണമെന്നാണു പൊതുവെ അർത്ഥം പറയുന്നത്. യോശുവ 10:1-ലാണ് എബ്രായ ബൈബിളിലാദ്യമായി യെരൂശലേമിന്റെ പേർ പറഞ്ഞിട്ടുള്ളത്. അവിടെ യെറൂഷലായീം എന്നാണു രൂപം. അയീം ദ്വിവചന പ്രത്യയമാണ്; മിസ്രയീം എന്നപോലെ. അരാമ്യഭാഷയിൽ (എസ്രാ, 4:8, 20, 24, 51) യെറുഷ്ലേം ആണ്. സൻഹേരീബിന്റെ (Sennacherib) രേഖകളിൽ ഉർസാലിമു എന്നും, സിറിയക്കിൽ ഉറിഷ്ലേം എന്നും, ഗ്രീക്കു സെപ്റ്റ്വജിന്റെ ബൈബിളിൽ ഹൈറോസാലെം എന്നുമാണു രൂപങ്ങൾ. എ.ഡി. 135-ൽ റോമാക്കാർ യെരുശലേമിന്റെ പേർ ഐലിയ കാപ്പിത്തോളിനാ (Aelia Capitolina) എന്നാക്കി. അറബികൾ ഇതിനെ അൽ-കുദ്സ് അൽഷറീഫ് (വിശുദ്ധനഗരം) എന്നു വിളിച്ചുവരുന്നു. യെരുശലേമിന്റെ ആദ്യപേര് ഇറുസാലേം എന്നു കരുതുന്നവരുണ്ട്. സ്ഥാപിക്കുക എന്നർത്ഥമുള്ള ‘യാറാ’യും പശ്ചിമശേമ്യദേവന്റെ പേരായ പുൽമനു അഥവാ ഷാലിമും ചേർന്നുള്ള സംയുക്ത പദമാണ് ഇറുസാലേം. മിദ്രാഷിൽ യെരൂശലേമിനു കൊടുക്കുന്ന അർത്ഥം സമാധാനത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനം എന്നാണ്. ശാലേം എന്നായിരിക്കണം പട്ടണത്തിന്റെ ആദ്യപേര്. അബ്രാഹാമിനെ എതിരേറ്റു വന്ന മല്ക്കീസേദെക് ശാലേം രാജാവായിരുന്നു. (ഉല്പ, 14:18; സങ്കീ, 76:2). പട്ടണത്തിന്റെ പേരു തന്നെ സമാധാനം വിവക്ഷിക്കുക കൊണ്ടു സൈന്യങ്ങളുടെ യഹോവ അരുളിച്ചെയ്തു “ഈ സ്ഥലത്തു ഞാൻ സമാധാനം നല്കും.” (ഹഗ്ഗാ, 2:9). യെരൂശലേമിന്റെ സമാധാനത്തിന്നായി പ്രാർത്ഥിക്കേണ്ടതാണ്. (സങ്കീ, 122:6). നിങ്ങൾക്കു കുടിപ്പാൻ വേണ്ടി ഞാൻ അവൾക്കു നദിപോലെ സമാധാനം നീട്ടിക്കൊടുക്കും (യെശ, 66:12) എന്നാണ് യഹോവയുടെ വാഗ്ദത്തം. അറബികൾ സലാം എന്നും, യെഹൂദർ ഷാലോം എന്നുമാണ് അഭിവന്ദനം ചെയ്യുന്നത്. ഇവയുടെ അർത്ഥം സമാധാനം നിന്നോടു കൂടെ ഇരിക്കുമാറാകട്ടെ എന്നത്രേ.
യെരൂശലേമിന്റെ പേരുകൾ: യെരൂശലേമിനു അറുപതു വിഭിന്ന നാമങ്ങളുണ്ടെന്നാണ് റബ്ബിമാർ പറയുന്നത്. ബൈബിളിൽ എണ്ണൂറിലധികം തവണ യെരൂശലേം പരാമർശിക്കപ്പെടുന്നു. പഴയനിയമത്തിൽ ഇയ്യോബ്, ഹോശേയ, യോനാ, നഹും, ഹബക്കൂക്ക്, ഹഗ്ഗായി എന്നീ പുസ്തകങ്ങളിൽ യെരൂശലേം എന്ന പേരില്ല. പുതിയ നിയമത്തിൽ റോമാലേഖനം മുതൽ വിരളമായേ ഈ നാമം കാണപ്പെടുന്നുള്ളൂ. റോമാ ലേഖനത്തിൽ 15:17, 25,26, 31-ലും 1കൊരി, 16:3-ലും, ഗലാ, 1:17,18; 2:1-ലും കാണാം. 1. സീയോൻ (Zion): യെരൂശലേം കഴിഞ്ഞാൽ ഏറ്റവുമധികം പ്രയോഗിച്ചിട്ടുള്ള പേരാണ് സീയോൻ. പഴയനിയമത്തിൽ നൂറിലധികം സ്ഥാനങ്ങളിൽ സീയോൻ പറയപ്പെടുന്നുണ്ട്. ആദ്യ പരാമർശം 2രാജാ, 19:21-ലാണ്. സീയോൻ കൂടുതലായി കാണപ്പെടുന്നത് സങ്കീർത്തനങ്ങളിലാണ്. പുതിയനിയമത്തിൽ ക്രിസ്തു രണ്ടുപ്രാവശ്യം സീയോനെക്കുറിച്ചു പറഞ്ഞു. ഇവ രണ്ടും പഴയനിയമത്തിൽ നിന്നുള്ള ഉദ്ധരണിയാണ്. (മത്താ, 21:5; യോഹ, 12:15). ആത്മീയാർത്ഥത്തിൽ റോമലേഖനത്തിൽ (9:33; 1:27) രണ്ടു പ്രാവശ്യവും, പത്രോസിന്റെ ഒന്നാം ലേഖനത്തിൽ ഒരു പ്രാവശ്യവും (2:6), വെളിപ്പാടിൽ (14:1) ഒരു പ്രാവശ്യവും, സീയോൻ പരാമൃഷ്ടമാവുന്നു. 2. ദാവീദിന്റെ നഗരം (The city of David): ചരിത്ര പുസ്തകങ്ങളിൽ ഇടയ്ക്കിടെ ദാവീദിന്റെ നഗരമെന്നു യെരൂശലേമിനെ വിളിക്കുന്നു: (2ശമൂ, 5:7, 9; 6:10-16; നെഹ, 3:15; 12:37). പ്രവചന പുസ്തകങ്ങളിൽ ഒരിടത്തും. (യെശ, 22:9). പുതിയനിയമത്തിൽ യേശുവിന്റെ ജനനത്തോടുള്ള ബന്ധത്തിൽ ബേത്ത്ലേഹെമിനു മാത്രമായി ദാവീദിന്റെ പട്ടണം എന്ന പേർ നല്കിയിരിക്കുന്നു. (ലൂക്കൊ, 2:5, 11). 3. ദൈവനഗരം: സങ്കീർത്തനങ്ങളിൽ യെരുശലേമിനെ ദൈവത്തിന്റെ നഗരമായി പറഞ്ഞിട്ടുണ്ട്. (സങ്കീ, 46:4; 48:1, 8; 87:3). പുതിയനിയമത്തിൽ പുതിയ യെരൂശലേമിനെയാണ് ദൈവത്തിന്റെ നഗരം എന്നു വിശേഷിപ്പിച്ചിട്ടുള്ളത്. (എബ്രാ, 12:22; വെളി, 3:12). 4. യഹോവയുടെ നഗരം: (യെശ, 60:14). 5. യഹോവയുടെ പർവ്വതം: (യെശ, 2:3; 30:29). 6. സൈന്യങ്ങളുടെ യഹോവയുടെ പർവ്വതം: (സെഖ, 8:3) 7. യഹോവയുടെ വിശുദ്ധ പർവ്വതം: (യെശ, 27:13; 66:20). 8. യിസ്രായേലിൻ പരിശുദ്ധന്റെ സീയോൻ: (യെശ, 60:14). 9. എന്റെ നഗരം: യെരൂശലേമിനെക്കുറിച്ചു ദൈവമായ കർത്താവു തന്നെ പറയുകയാണ്; ‘എന്റെ നഗരം.’ (യെശ, 45:13). 10. എന്റെ വിശുദ്ധ പർവ്വതം: (യെശ, 11:9; 56:7; 57:13; 65:11; 66:20). യെശയ്യാവിൽ 66:20-ൽ എന്റെ വിശുദ്ധപർവ്വതമായ യെരൂശലേം എന്നു വ്യാവർത്തിച്ചു പറഞ്ഞിരിക്കുന്നു. 11. വിശുദ്ധ നഗരം: യഹോവ തന്റെ നാമം സ്ഥാപിച്ചിരിക്കുന്ന നഗരമാകയാൽ യെരൂശലേം വിശുദ്ധ നഗരമാണ്. (യെശ, 48:2; 52:1; നെഹ, 1:18). മത്തായി സുവിശേഷത്തിൽ ഈ പേരു രണ്ടു പ്രാവശ്യം ഉണ്ട്. (4:5; 27:53). മഹാപീഡനത്തിന്റെ പൂർവ്വാർദ്ധത്തിൽ ജാതികൾ 42 മാസം ചവിട്ടുന്നതു വിശുദ്ധ നഗരത്തെയാണ്. (വെളി, 11:2). പുതിയ യെരൂശലേമിനെ വിശുദ്ധനഗരം എന്നു രണ്ടു പ്രാവശ്യം വിശേഷിപ്പിച്ചിട്ടുണ്ട്. (വെളി, 21:2; 22:19). 12. ഹെഫ്സീബാ (എന്റെ പ്രമോദം അവളിൽ). (യെശ, 62:2) 13. പ്രിയനഗരം: (വെളി, 20:9). മശീഹയുടെ വാഴ്ചയുടെ ഒടുവിൽ കടല്പുറത്തെ മണൽപോലെയുള്ള സൈന്യം വളയുന്നതു ദൈവത്തിന്റെ പ്രിയനഗരത്തെയാണ്. 14. ഉല്ലസിത നഗരം: (യെശ, 32:13). 15. നീതിപുരം: (യെശ, 1:26). 16. വിശ്വസ്ത നഗരം: (യെശ, 1:21, 26). 17. സത്യനഗരം: മശീഹയുടെ വാഴ്ചയിൽ യെരൂശലേം സത്യനഗരം എന്നു വിളിക്കപ്പെടും. അന്നു ദൈവമായ കർത്താവു യെരുശലേമിൽ വസിക്കും. (സെഖ, 8:3). 18. അരീയേൽ: യെശയ്യാ പ്രവാചകൻ യെരൂശലേമിനു നല്കുന്ന പേരാണിത്. ഈ പേരിന്റെ അർത്ഥം ദൈവത്തിന്റെ സിംഹം എന്നത്രേ. (യെശ, 29:1).
യെരൂശലേമിന്റെ ഭൂമിശാസ്ത്രം: യെരുശലേമിന്റെ പ്രാധാന്യവും മഹത്വവും സ്ഥിതിചെയ്യുന്നത് അതിന്റെ ഭൂമിശാസ്ത്രപരമായ കിടപ്പുകൊണ്ടല്ല. ഒരു തുറമുഖ നഗരമോ വാണിജ്യകേന്ദ്രമോ നദീതട നഗരമോ അല്ല യെരുശലേം. അന്തർദ്ദേശീയ വാണിജ്യപാതകൾ ഒന്നും ഈ പട്ടണത്തിനടുത്തുകൂടി കടന്നു പോകുന്നില്ല. ചുറ്റുമുള്ള പ്രദേശത്തിന്റെ ഫലപുഷ്ടിയും യെരൂശലേമിന്റെ മഹത്ത്വത്തിനു നിദാനമായിരുന്നില്ല. യെഹൂദാ മരുഭൂമിയുടെ അറ്റത്തു കിടക്കുന്ന യെരുശലേമിൽ ജലവിതരണം പോലും പരിമിതമാണ്. എന്നാൽ വലിയ ചരിത്ര സംഭവങ്ങൾക്കു സാക്ഷ്യം വഹിച്ചിട്ടുള്ള പട്ടണങ്ങളെക്കാൾ ഒരു മേന്മ യെരൂശലേമിനുണ്ട്. നൂറ്റാണ്ടുകൾക്കിടയിൽ വലിയ പട്ടണങ്ങളുടെ എല്ലാം സ്ഥാനം മാറിയിട്ടുണ്ട്. എന്നാൽ യെരൂശലേം അതിന്റെ പൗരാണിക സ്ഥാനത്തു ഇന്നും നിലകൊള്ളുന്നു. “ഇതു യെരൂശലേം ആകുന്നു; ഞാൻ അതിനെ ജാതികളുടെ മദ്ധ്യേ വെച്ചിരിക്കുന്നു; അതിനു ചുറ്റും രാജ്യങ്ങൾ ഉണ്ട്.” (യെഹെ, 5:5). ഉത്തര അക്ഷാംശം 31 ഡിഗ്രിയിലും പൂർവ്വ രേഖാംശം 35 ഡിഗ്രിയിലുമാണ് യെരൂശലേം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. മെഡിറ്ററേനിയൻ സമുദ്രത്തിനു 53 കി.മീറ്റർ കിഴക്കും ചാവുകടലിനു 23 കി.മീറ്റർ പടിഞ്ഞാറുമായി കിടക്കുന്നു. സമുദ്ര നിരപ്പിൽ നിന്നും 777 മീറ്റർ ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന യെരൂശലേം ലോകത്തിലെ ഉന്നതതലസ്ഥാന നഗരികളിൽ പ്രമുഖമാണ്. യെരൂശലേമിന്റെ ഉന്നതിയെക്കുറിച്ചു തിരുവെഴുത്തുകൾ ഏറെ പറയുന്നുണ്ട്. “മഹാരാജാവിന്റെ നഗരമായി ഉത്തരഗിരിയായ സീയോൻ പർവ്വതം ഉയരം കൊണ്ടു മനോഹരവും സർവ്വഭൂമിയുടെയും ആനന്ദവുമാകുന്നു.” (സങ്കീ, 48:2; ഒനോ: സങ്കീ, 122:3,4; യെശ, 2:1-3). ഇവിടത്തെ കാലാവസ്ഥ പൊതുവെ സുഖപ്രദമാണ്. ശരാശരി ഊഷ്മാവ് 63° F ആണ്. ശരാശരി വർഷപാതം 0.6 m ആണ്. രണ്ട് അന്തർദ്ദേശീയ വാണിജ്യപാതകൾ പട്ടണത്തിന് വളരെയകലെയല്ലാതെ കടന്നുപോകുന്നുണ്ട്. വാഗ്ദത്തനാടിന്റെ കേന്ദ്രസ്ഥാനത്താണ് യെരൂശലേം.
മൂന്നു കുന്നുകളുടെ നടുവിലാണ് യെരൂശലേം സ്ഥിതി ചെയ്യുന്നത്. യെബൂസ്യരുടെ കൈയിൽ നിന്നും ദാവീദ് പിടിച്ചെടുത്ത തെക്കുകിഴക്കുള്ള കുന്നാണ് പില്ക്കാലത്തു് സീയോൻ ആയി മാറിയത്. ഈ കുന്ന് ഒരു ഭീമാകാരമായ പാദമുദ്രപോലെയാണ്. അതിനു 375 മീറ്റർ നീളവും 120 മീറ്റർ വീതിയും ഉണ്ട്. 8-10 ഏക്കർ വിസ്തീർണ്ണമേ അതിനുള്ളൂ. മെഗിദ്ദോയ്ക്ക് 30 ഏക്കർ വ്യാപിയുണ്ട്. ശലോമോൻ ദൈവാലയവും ഓഫേൽ എന്ന പേരോടുകൂടിയ തന്റെ കൊട്ടാരവും പണിതത് വടക്കെ കുന്നിലാണ്. ഓഫേലിലേക്കുള്ള പ്രവേശനത്തെ സംരക്ഷിക്കുവാൻ നിർമ്മിച്ച കോട്ടയായിരിക്കണം മില്ലോ. (2ശമൂ, 5:9; 1രാജാ, 9:15). ഈ രണ്ടു കുന്നുകൾക്കും കിഴക്കാണ് കിദ്രോൻ താഴ്വര. പട്ടണത്തിന്റെ തെക്കുള്ള അഗാധമായ താഴ്വരയാണാ ഹിന്നോം. പട്ടണത്തിന്റെ മദ്ധ്യത്തിലൂടെ വടക്കുനിന്നു തെക്കോട്ടു കിടക്കുന്ന താഴ്വരയാണ് ടൈറോപ്പിയൻ താഴ്വര (Tyropoeon). പടിഞ്ഞാറെ കുന്നിന്റെ അറ്റത്തായി കിടക്കുകയാണ് ഹിന്നോം താഴ്വരയുടെ തുടർച്ചയായ ഗീഹെന്ന. ഈ താഴ്വരകളുടെ താഴ്ച കണക്കാക്കുക ഇന്നു പ്രയാസമാണ്. അവ ചപ്പും ചവറും വീണ് 15-18 മീറ്റർ ആഴത്തിൽ മൂടിക്കിടക്കുന്നു. പട്ടണം ഒരിക്കലും ഒരു വിശാലമായ പ്രദേശം ഉൾക്കൊണ്ടിരുന്നില്ല. മഹാനായ ഹെരോദാവിന്റെ കാലത്തു പോലും കോട്ടയ്ക്കകത്തുള്ള പ്രദേശത്തിനു ഒരു മെലിൽ കൂടുതൽ നീളവും 5/8 മൈലിൽ കൂടുതൽ വീതിയും ഉണ്ടായിരുന്നില്ല. ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതി ചെയ്യുകയാണെങ്കിലും വളരെ അടുത്തെത്തിയാൽ മാത്രമേ പട്ടണം ദൃശ്യമാകുകയുള്ളു. ഇതു മുൻകാലത്തു സഞ്ചാരിമാരെ വിസ്മയിപ്പിച്ചിരുന്നു. പട്ടണത്തിന്റെ കിഴക്കു 805 മീറ്റർ പൊക്കമുള്ള ഒലിവു മലയും വടക്കുഭാഗത്തു 827 മീറ്റർ പൊക്കമുള്ള കൊപ്പസ്സ് പർവ്വതവും (Scopus) സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. തെക്കും പടിഞ്ഞാറും ചുറ്റിക്കിടക്കുന്ന കുന്നുകൾക്കു 8-10 മീറ്റർ വരെ ഉയരമുണ്ട്. യെരൂശലേം സ്ഥിതിചെയ്യുന്ന ആ ചെറിയ പീഠഭൂമിയിൽ നിന്നു കുറഞ്ഞതു 30 മീറ്റർ എങ്കിലും ഉയരം കൂടുതലാണ് ചുറ്റുമുള്ള ഈ പ്രദേശങ്ങൾക്ക്.
മതിലുകളും വാതിലുകളും: യെരൂശലേമിന്റെ മതിലുകളും വാതിലുകളും വിവരിക്കുക എളുപ്പമല്ല. കിഴക്കും തെക്കും പടിഞ്ഞാറും അഗാധമായ താഴ്വരകൾ ഉള്ളതുകൊണ്ടു ശത്രു സൈന്യത്തിനു പ്രയാസം കൂടാതെ കടക്കാവുന്ന ഒരേ ഒരു മാർഗ്ഗം വടക്കാണ്. കിഴക്കും പടിഞ്ഞാറുമുള്ള മതിലുകൾ താഴ്വരകളുടെ തുക്കായ പാറക്കെട്ടുകളിലാണ്. ഇന്നത്തെ തെക്കെ മതിലിന് വളരെ താഴെയായി ഒരു തെക്കെ മതിൽ പണ്ടു ഉണ്ടായിരുന്നിരിക്കണം. ആദ്യത്തെ വടക്കെ മതിൽ യാഫാ വാതിലിൽ നിന്നും ദൈവാലയ പ്രദേശത്തിന്റെ മധ്യം വരെ നീണ്ടു കിടന്നു. രണ്ടാമത്തെ വടക്കെ മതിൽ യാഫാ വാതിലിൽ നിന്നും തുടങ്ങി വടക്കോട്ടു നീളുകയും തുടർന്നു കിഴക്കോട്ടു വളഞ്ഞു അന്റോണിയാ ഗോപുരത്തിന്റെ കിഴക്കെത്തുകയും ചെയ്യുന്നു. ആധുനിക മതിൽ വടക്കോട്ടു നീണ്ടു തുടർന്നു കിഴക്കോട്ടു തിരിയുന്നു. മൂന്നാമതൊരു വടക്കെ വാതിലിനെക്കുറിച്ചു നാം അറിയുന്നത് ആധുനിക ഉത്ഖനനങ്ങൾ നടന്നപ്പോൾ മാത്രമാണ്. പട്ടണത്തിന്റെ മതിലുകളെക്കുറിച്ചു വിശദമായി വിവരിക്കുന്നതു നെഹെമ്യാവിന്റെ പുസ്തകത്തിൽ മാത്രമാണ്. പ്രാചീന മതിലിന്റെ തെക്കു കിഴക്കെ അറ്റത്താണ് കുപ്പ വാതിൽ (Dung gate): (നെഹെ, 3:13). അല്പംകൂടി വടക്കോട്ടു മാറിയാണ് ഉറവുവാതിൽ (Fountain gate): (നെഹെ, 3:15). പഴയ ദൈവാലയ പ്രദേശത്തിന്റെ ഏകദേശം മദ്ധ്യത്തിലാണ് പ്രസിദ്ധമായ സ്വർണ്ണവാതിൽ (Golden gate). ഈ വാതിൽ ഇപ്പോൾ അടച്ചിരിക്കുകയാണ്. മുകളിലായിട്ടാണ് സ്തെഫാനൊസ് വാതിൽ (Stephon’s gate). സുവർണ്ണ വാതിലിനെയാണ് കിഴക്കെവാതിൽ എന്നു വിളിക്കുന്നത്. (നെഹെ, 3:29). സ്തെഫാനൊസ് വാതിൽ ബേഥെസ്താ കുളത്തിനടുത്താണ്. ഇന്നത്തെ വടക്കെ മതിലിൽ പടിഞ്ഞാറാണ് ഹെരോദാവിന്റെ വാതിൽ (Herod’s gate). അതിനപ്പുറത്താണ് ദമസ്ക്കൊസ് വാതിൽ (Damascus gate). വടക്കെ മതിലിന്റെ അറ്റത്തായി പുതിയ വാതിൽ (New gate) കാണാം. പടിഞ്ഞാറെ മതിലിൽ ഇടത്തോട്ടു തിരിയുമ്പോഴാണ് യാഫാ വാതിൽ (Jaffa gate). യാഫാ വാതിലിലൂടെ മെഡിറ്ററേനിയനിലേക്കുള്ള പാത നീണ്ടുകിടക്കുന്നു. ഇന്നത്തെ മതിലിന്റെ ഏറിയഭാഗവും 1540-ൽ സൊലിമൻ രണ്ടാമൻ നിർമ്മിച്ചതാണ്. അതിനു 4 കി.മീറ്റർ നീളവും ശരാശരി 11.4 മീറ്റർ പൊക്കവുമുണ്ട്.
ജലവിതരണം: ശത്രുക്കൾ പട്ടണം വളയുമ്പോൾ യെരൂശലേം നിവാസികൾക്കു ഭക്ഷ്യക്ഷാമം നേരിട്ടിരുന്നു. എന്നാൽ ജല ദൗർലഭ്യം വലിയ തോതിൽ അവർ അനുഭവിച്ചിരുന്നില്ല. യെഹൂദ്യ മരുഭൂമിക്കടുത്തായിരുന്നു യെരുശലേമിന്റെ കിടപ്പ്. എങ്കിലും അവർക്കു നിരന്തരമായ ശുദ്ധജല വിതരണസംവിധാനം ഉണ്ടായിരുന്നു. നഗരമതിലുകൾക്കകത്തു തന്നെ ജലം സംഭരിക്കുവാൻ അവർക്കു കഴിഞ്ഞു. എൻ-റോഗെൽ, ഗീഹോൻ എന്നീ രണ്ടു ഉറവകളും പട്ടണത്തിനടുത്താണ്. കിദ്രോൻ, ഹിന്നോം എന്നീ താഴ്വരകൾ ചേരുന്നതിനു അല്പം തെക്കാണ് എൻ-റോഗെൽ. അതിന്റെ സ്ഥാനം ആക്രമണകാലത്ത് അതിനെ അപ്രാപ്യമാക്കി തീർത്തിരുന്നു. ഗീഹോൻ ഉറവ കിദ്രോൻ താഴ്വരയുടെ പടിഞ്ഞാറു ഭാഗത്താണ്. ഇതു നഗരമതിലിനു വെളിയിലാണെങ്കിൽ തന്നെയും വളരെ അടുത്താകയാൽ തുരങ്കം വഴി വെള്ളം നഗരത്തിനകത്തു കൊണ്ടു പോകാവുന്നതേയുള്ളു. യെബൂസ്യരുടെ കാലത്തുതന്നെ തുരങ്കം നിർമ്മിച്ചിരുന്നതായി തെളിവുകളുണ്ട്. തുരങ്കങ്ങളും തോടുകളും നിർമ്മിച്ചു ഗീഹോനിലെ വെള്ളം പട്ടണത്തിലേക്കു കൊണ്ടുപോയിരുന്നു. യെരൂശലേമിനകത്തുള്ള വീടുകളിൽ നീർത്തൊട്ടികൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. പുരമുകളിൽ നിന്നും വീഴുന്ന മഴവെള്ളം ശേഖരിച്ചു അവർ ശുദ്ധമായി സൂക്ഷിച്ചു. ദൈവാലയ പ്രദേശത്തു വലിയ നീർത്തൊട്ടികൾ ഉണ്ടായിരുന്നു. ജല സംഭരണികളെ പൊതുവെ ശലോമോന്റെ കുളങ്ങൾ (pools of Solomon) എന്നാണ് വിളിച്ചിരുന്നത്. (സഭാ, 2:6). ഇവ ബേത്ലേഹെമിന് അടുത്തായിരുന്നു. അവയിൽ നിന്നും രണ്ടു നീർപ്പാത്തികൾ വഴിയാണ് ജലവിതരണം നടത്തിയിരുന്നത്. ഇവയുടെ നേരിട്ടുള്ള ദൂരം വെറും 19 കി.മീറ്ററേ ഉള്ളു എങ്കിലും താഴെയുള്ള നീർപ്പാത്തി 64 കി.മീറ്റർ തരണം ചെയ്താണ് യെരൂശലേമിൽ എത്തുന്നത്. ഉയരെയുള്ള നീർപ്പാത്തി കുറെക്കുടെ നേരെയാണ് പോകുന്നത്. കുന്നിന്റെ പാർശ്വങ്ങളിലുടെ തുരങ്കം വഴി അതു പട്ടണത്തിൽ എത്തുന്നു. ഇതു ഒരുപക്ഷേ പില്ക്കാലത്ത് (ഹെരോദാവിന്റെ കാലത്ത്) നിർമ്മിച്ചതായിരിക്കണം.
ചരിതം: യെരൂശലേമിനെക്കുറിച്ചുള്ള ആദ്യ ബാഹ്യരേഖ ബി.സി. 14-ാം നൂറ്റാണ്ടിലെ അമർണാ എഴുത്തുകളാണ്. ഈ പട്ടണത്തിന്റെ ദേശാധിപതി ഈജിപ്റ്റിലെ ഫറവോനെഴുതിയ രസകരമായ എഴുത്തിൽ പട്ടണം ഭീഷണിക്കു വിധേയമായിട്ടും തനിക്കു ആവശ്യമായ സഹായം ഈജിപ്റ്റിൽ നിന്നും ലഭിച്ചില്ലെന്നു പരാതിപ്പെട്ടിരുന്നു. യെബൂസ്യനെ കുറിച്ചുള്ള ഒരു പരാമർശം ഉല്പത്തി 10:15-19-ൽ ഉണ്ട്. യെരൂശലേം എന്ന നിലയിൽ ആദ്യ പ്രസ്താവന അബ്രാഹാമും ശാലേം രാജാവായ മല്ക്കീസേദെക്കും തമ്മിലുള്ള കുടിക്കാഴ്ചയിലാണ് (ഉല്പ, 14:17-24) നമുക്കു ലഭിക്കുന്നത്. അത്യുന്നതനായ ദൈവത്തിന്റെ പുരോഹിതനായിരുന്നു മല്ക്കീസേദെക്ക്. മോരിയാമലയിൽ അബ്രാഹാം യിസ്ഹാക്കിനെ യാഗം കഴിക്കുവാനൊരുങ്ങിയ സ്ഥലത്തു (ഉല്പ, 22:2; 2ദിന, 3:1) ആയിരുന്നു ശലോമോൻ ദൈവാലയം പണിതതെന്നു പാരമ്പര്യങ്ങൾ ഉറപ്പിച്ചു പറയുന്നു. അബ്രാഹാമിന്റെ കാലത്തു യെരൂശലേം ഉണ്ടായിരുന്നുവെന്നു യെഹൂദാപ്പഴമകളിൽ ജൊസീഫസും സ്ഥിരീകരിക്കുന്നുണ്ട്. യെരൂശലേം രാജാവു യോശുവയെ തോല്പിക്കുവാൻ മറ്റു നാലു രാജാക്കന്മാരോടു കൂട്ടുചേർന്നു. (യോശു, 10:5). എന്നാൽ അവന്റെ ശ്രമം വിഫലമായി. യെബൂസ്യരെ ഓടിക്കുന്നതിനു യിസ്രായേൽ മക്കൾക്കു കഴിഞ്ഞില്ല. (യോശു, 15:8, 63; 18:28). തുടർന്നു യിസ്രായേൽ മക്കൾ അദോനീബേസെക്കിനോടൊപ്പം ഒരു വലിയ സൈന്യത്തെ പരാജയപ്പെടുത്തി. അദോനീബേസെക്കിനെ പിടിച്ചു യെരുശലേമിലേക്കു കൊണ്ടുവന്നു. അവിടെവച്ചു അവൻ മരിച്ചു. (ന്യായാ, 1:7). ബെന്യാമീന്യർ യെരൂശലേമിൽ വസിച്ചിരുന്ന യെബൂസ്യരെ നീക്കിക്കളഞ്ഞില്ല. അവർ ബെന്യാമീന്യരോടൊപ്പം യെരുശലേമിൽ പാർത്തു. (ന്യായാ, 1:21). യോശുവയുടെ മരണശേഷം ദാവീദ് യെരുശലേം പിടിക്കുന്നതു വരെ യെരുശലേമിനെക്കുറിച്ചു ഒറിവും നമുക്കു ലഭ്യമല്ല. യെബൂസ്യരുടെ കൈയിൽ നിന്നും ദാവീദ് പിടിച്ചെടുത്തതു പില്ക്കാലത്തു സീയോൻ എന്നു വിളിക്കപ്പെട്ട കോട്ടയാണ്. ഇതു തെക്കു കിഴക്കുള്ള കുന്നിലാണ്. യെബൂസ്യനായ അരവനയുടെ കളം ദാവീദ് വിലയ്ക്ക് വാങ്ങി. (2ശമൂ, 24:18; 1ദിന, 21:18-28). ശലോമോൻ പില്ക്കാലത്തു ദൈവാലയം പണിതതിവിടെയാണ്. ദൈവാലയം പണിതശേഷം അതിനു വടക്കായി ഒരു മനോഹരമായ കൊട്ടാരം പണിതു. അതിന്റെ ഒരു ഭാഗവും ഇന്നവശേഷിക്കുന്നില്ല.
ശലോമോന്റെ മരണത്തോടുകൂടി യിസ്രായേലിന്റെ പ്രതാപം അവസാനിച്ചു; യെരൂശലേമിന്റെ മഹത്ത്വം മങ്ങിത്തുടങ്ങി. രെഹബെയാം രാജാവിന്റെ വാഴ്ചയുടെ അഞ്ചാം ആണ്ടിൽ ഈജിപ്റ്റിലെ ശീശക് രാജാവ് വന്നു യഹോവയുടെ ആലയത്തിലെ ഭണ്ഡാരവും രാജധാനിയിലെ ഭണ്ഡാരവും എല്ലാം കവർന്നു. (1രാജാ, 14:26; 2ദിന, 12:9). ഏകദേശം 300 വർഷത്തിനുള്ളിൽ എട്ടു പ്രാവശ്യം യെരൂശലേം ദൈവാലയം കൊള്ളയടിക്കപ്പെട്ടതിൽ ഒന്നാമത്തതാണിത്. ആസാ രാജാവ് (ബി.സി. 911-870) അരാം രാജാവായ ബെൻ-ഹദദിനു കൈക്കൂലിയായി ദൈവാലയത്തിലെയും രാജധാനിയിലെയും ഭണ്ഡാരങ്ങളിലുള്ള വെള്ളിയും പൊന്നും കൊടുത്തയച്ചു. (1രാജാ, 15:18). തുടർന്നു രണ്ടു പ്രാവശ്യം യെഹൂദയിലെ രാജാക്കന്മാർ ദൈവാലയഭണ്ഡാരത്തിലെ നിക്ഷേപങ്ങൾ എടുത്തു കൊടുത്താണ് ശത്രുക്കളെ യെരുശലേം ആക്രമണത്തിൽ നിന്നും പിന്തിരിപ്പിച്ചത്. യെഹോരാമിന്റെ വാഴ്ചക്കാലത്തു ഫെലിസ്ത്യരും കൂശ്യരും അറബികളും രാജധാനിയിൽ കണ്ട സകലവസ്തുവകകളെയും അവന്റെ പുത്രന്മാരെയും അവന്റെ ഭാര്യമാരെയും അപഹരിച്ചു കൊണ്ടുപോയി. (2ദിന, 21:16,17). യെഹൂദാരാജാവായ യെഹോവാശ് രാജധാനിയിലെയും ദൈവാലയത്തിലെയും നിക്ഷേപങ്ങളെടുത്ത് അരാംരാജാവായ ഹസായേലിനു യെരൂശലം വിട്ടുപോകുന്നതിനു വേണ്ടി കൊടുത്തു. (2രാജാ, 12:18). യിസ്രായേൽ രാജാവായ യെഹോവാശ് യെരൂശലേമിൽ വന്നു നാനൂറു മുഴം മതിൽ ഇടിച്ചു, യഹോവയുടെ ആലയത്തിലും രാജധാനിയിലെ ഭണ്ഡാരത്തിലും കണ്ട പൊന്നും വെള്ളിയുമൊക്കെയും സകല ഉപകരണങ്ങളും എടുത്തു ജാമ്യക്കാരെയും പിടിച്ചുകൊണ്ടു ശമര്യയിലേക്കു മടങ്ങിപ്പോയി. (2രാജാ, 14:13,14; 2ദിന, 25:23). അരാം രാജാവായ രെസീനും യിസ്രായേൽ രാജാവായ പേക്കഹും ദൈവാലയം പിടിക്കുവാൻ നടത്തിയ ശ്രമത്തെ (2രാജാ, 16:5) യെഹൂദാ രാജാവായ ആഹാസ് പരാജയപ്പെടുത്തി. അശ്ശൂർ രാജാവായ തിഗ്ലത്ത്-പിലേസർ മുന്നാമന് (ബി.സി. 745-737) ദൈവാലയത്തിൽ നിന്നും നിക്ഷേപം എടുത്തുകൊടുത്തെങ്കിലും പ്രതീക്ഷിച്ച സഹായം അവനിൽ നിന്നും കിട്ടിയില്ല. (2ദിന, 28:20,21).;ബി.സി. 701-ൽ ഉണ്ടായ സൻഹേരീബിന്റെ ഭീഷണിയിൽ നിന്നും ഹിസ്കീയാ രാജാവ് (ബി.സി. 715-687) രക്ഷപ്പെട്ടത് ദൈവത്തിന്റെ അത്ഭുതകരമായ ഇടപെടൽ മൂലമായിരുന്നു. ബാധയാൽ സൈന്യം മുഴുവൻ നശിച്ചു. ഭീഷണി നിറവേറ്റാതെ അവൻ അശ്ശൂരിലേക്കു മടങ്ങി. (2രാജാ, 18,19 അ; 2ദിന, 32; യെശ, 36 അ). ബി.സി. 605-ൽ ബാബേൽ രാജാവായ നെബൂഖദ്നേസർ യെഹൂദാ രാജാവായ യെഹോയാക്കീമിനെ ബലം പ്രയോഗിച്ചു വിധേയപ്പെടുത്തി. മൂന്നു വർഷത്തിനു ശേഷം യെഹൂദാ രാജാവ് നെബുഖദ്നേസറിനോടു മത്സരിച്ചു. ബി.സി. 587-ൽ നെബൂഖദ്നേസർ പട്ടണവും ദൈവാലയവും നശിപ്പിച്ചു. അറുപതിനായിരത്തോളം പേരെ ബന്ദികളാക്കി ബാബേലിലേക്കു കൊണ്ടുപോയി. ദൈവാലയത്തിൽ ശേഷിച്ചിരുന്ന നിക്ഷേപങ്ങൾ ഒക്കെയും കൊണ്ടുപോയി. എസ്രായുടെ കാലത്താണ് അവ വീണ്ടുകിട്ടിയത്. (2രാജാ, 24:1-25:21; 2ദിന, 36:1-21; യിരെ, 52). “വൈരിയും ശത്രുവും യെരൂശലേമിന്റെ വാതിലുകൾക്കകത്തു കടക്കും എന്നു ഭൂരാജാക്കന്മാരും ഭൂവാസികൾ ആരും വിശ്വസിച്ചിരുന്നില്ല” (വിലാ, 4:12) എന്നു യിരെമ്യാവ് നെബുഖദ്നേസറിന്റെ ആക്രമണം വർണ്ണിക്കുന്നുണ്ട്.
ബാബേൽ പ്രവാസത്തിനു ശേഷം സെരുബ്ബാബേലിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ ദൈവാലയത്തിന്റെ പണി ബി.സി. 538-ൽ ആരംഭിച്ചു. എന്നാൽ പല വിധത്തിലുള്ള എതിർപ്പുകൾ മൂലം ബി.സി. 516 വരെ പണി പൂർത്തിയായില്ല. ഏകദേശം 60 വർഷത്തിനു ശേഷം അർത്ഥഹ്ശഷ്ടാവ് ഒന്നാമന്റെ പാനപാത്രവാഹകനായിരുന്ന നെഹെമ്യാവ് പട്ടണമതിലുകളെ പുതുക്കിപ്പണിഞ്ഞു. (നെഹ, 1:6). തുടർന്നു എസ്രായുടെ കീഴിൽ ഒരു നവോത്ഥാനം നടന്നു. യെരൂശലേമിന്റെ മതിലുകളെക്കുറിച്ചും ചില പ്രത്യേക സ്ഥാനങ്ങളെക്കുറിച്ചും മുന്നു വിവരണങ്ങൾ നെഹെമ്യാവിന്റെ പുസ്തകത്തിലുണ്ട്: 1. രാത്രിയിലെ പരിശോധന: (നെഹെ, 2:12-15); 2. മതിൽ പുതുക്കിപ്പണിയുടെ വിവരണം: (3 അ); 3. മതിൽ പ്രതിഷ്ഠയുടെ വിവരണം. (12:31-41). എസ്രായുടെ വേലയെക്കുറിച്ചുള്ള വിവരണത്തിലും ചില സൂചനകളുണ്ട്. മേല്പറഞ്ഞ വിവരണങ്ങളിൽ നിന്നു ലഭിക്കുന്ന കാര്യങ്ങൾ പിൻചേർക്കുന്നു: 1. കോൺവാതിൽ, കോൺപടിവാതിൽ: 2ദിന, 25:23; 26:9; യിരെ, 31:38). 2. എഫ്രയീം വാതിൽ: (നെഹ, 8:16; 12:39). 3. പഴയവാതിൽ: (നെഹെ, 3:6; 12:39). 4. വിശാലമതിൽ: (നെഹെ, 12:38 3:8) 5. ചുളഗോപുരം: (നെഹെ, 3:11; 12:38). 6. താഴ്വര വാതിൽ: (2ദിന, 26:9; നെഹെ, 2:13, 15; 3:13). 7. കുപ്പവാതിൽ: (നെഹെ, 2:13; 3:13, 14; 12:31). 8. ഉറവുവാതിൽ: നെഹെ, 2:14; 3:15; 12:37). 9. രാജാവിന്റെ കുളം: (നെഹെ, 2:14). (10. രാജോദ്യാനത്തിന്റെ നീർപ്പാത്തിക്കരികെയുള്ള കുളത്തിന്റെ മതിൽ: (നെഹെ, 3:15). 11. ദാവീദിന്റെ നഗരത്തിൽ നിന്നു ഇറങ്ങുന്ന കല്പടി: (നെഹെ, 3:15; 12:37). 12. ദാവീദിന്റെ കല്ലറകൾ: (നെഹെ, 3:16). 13. കോൺ: (നെഹെ, 3:19,20, 24,25). 14. നീർവാതിൽ: (നെഹ, 3:26; 12:37). 15. കുതിരവാതിൽ: (നെഹെ, 3:28; 2ദിന, 23:15; യിരെ, 31:40; 2രാജാ, 11:16). 16. കിഴക്കെവാതിൽ: (നെഹ, 3:29). 17. ഹമ്മിഫ്ഖാദ് വാതിൽ: (നെഹെ, 3:31). 18. ആട്ടിൻവാതിൽ: (നെഹെ, 3:1, 32; 12:39). 19. ഹമ്മേയാ ഗോപുരം: (നെഹെ, 3:1; 12:39). 20. ഹനനയേൽ ഗോപുരം: (നെഹെ, 3:1; 12:39). 21. മീൻവാതിൽ: (നെഹെ, 3:3; 12:39).
എസ്രായും നെഹെമ്യാവും കോൺവാതിലിനെക്കുറിച്ചു പറയുന്നില്ല. നെഹെമ്യാവ് പുതുക്കിപ്പണിത മതിലിൽ ഈ വാതിൽ ഉൾപ്പെട്ടിരുന്നുവെങ്കിൽ അന്നു മറ്റേതെങ്കിലും പേരിൽ അറിയപ്പെട്ടിരിക്കണം. മതിൽ പ്രതിഷ്ഠയിൽ പറഞ്ഞിട്ടുള്ള എഫ്രയീം വാതിലിനെക്കുറിച്ചു പുതുക്കിപ്പണിയുടെ വിവരണത്തിൽ പറയുന്നില്ല. പഴയവാതിലും എഫ്രയീംവാതിലും ഒന്നായിരിക്കണം. ചൂള ഗോപുരം ഉസ്സീയാരാജാവ് കോൺവാതിലിൽ പണിത ഗോപുരമായിരിക്കണം. എങ്കിൽ കോൺവാതിൽ നെഹെമ്യാവിൽ പറഞ്ഞിട്ടുള്ള ഒരു വാതിലും ആയിരിക്കാനിടയില്ല. താഴ്വരവാതിലിനും കുപ്പവാതിലിനും ഇടയ്ക്കാണ് പെരുമ്പാമ്പുറവ. (നെഹെ, 2:13). ചിലരുടെ അഭിപ്രായിത്തിൽ പെരുമ്പാമ്പുറവ എൻ-റോഗെലാണ്. രാജാവിന്റെ കുളവും നീർപ്പാത്തിക്കരികെയുള്ള കുളവും രണ്ടായിരിക്കാനിടയില്ല.
നെഹെമ്യാവിന്റെ കാലശേഷമുള്ള നൂറു വർഷത്തെ ചരിത്രം അവ്യക്തമാണ്. അലക്സാണ്ടറുടെ മരണശേഷം യെരൂശലേം ടോളമി ഒന്നാമന്റെ ഭരണത്തിനു വിധേയമായി. ഒരു നൂറ്റാണ്ടിനു ശേഷം സൈലുക്യ ഭരണത്തിലമർന്ന യെരുശലേം ബി.സി. 199-ൽ ഈജിപ്റ്റിന്റെ പിടിയിലായി. ബി.സി. 198-ൽ അന്ത്യൊക്കസ് മൂന്നാമൻ യെരൂശലേം പിടിച്ചു. യെഹൂദന്മാരുടെ ശുഭപ്രതീക്ഷയെല്ലാം തകിടം മറിച്ചുകൊണ്ടു എതിർക്രിസ്തുവിന്റെ പ്രതിരൂപമായ അന്ത്യൊക്കസ് എപ്പിഫാനസ് (ബി.സി. 169-168) പ്രത്യക്ഷപ്പെട്ടു. യാഗപീഠത്തിൽ അവൻ പന്നിയെ അർപ്പിച്ചു, ദൈവാലയം അശുദ്ധമാക്കി, യെഹൂദന്മാരുടെ യാഗങ്ങളും പരിച്ഛേദനയും, ശബ്ബത്താചരണവും വിലക്കി. തിരുവെഴുത്തുകൾ കൈയിൽ സൂക്ഷിച്ചിരുന്ന യെഹൂദന്മാരെയെല്ലാം കൊന്നൊടുക്കി. മക്കാബ്യരുടെ ഒന്നാം പുസ്തകത്തിന്റെ തുടക്കത്തിൽ ഇതിന്റെ വിശദവിവരണമുണ്ട്.. ബി.സി. 165-ൽ യൂദാ മക്കാബിയൂസ് യെരുശലേം മോചിപ്പിച്ചു. യെഹൂദന്മാർ ഇന്നും ഇതിനെ ഹനൂക്ക (ദീപോത്സവം) ആയി ആചരിക്കുന്നു.
യെരൂശലേമിന്റെ ചരിത്രത്തിൽ റോം രംഗപ്രവേശം ചെയ്യുന്നത് ബി.സി. 65-ലാണ്. ബി.സി. 64-ൽ പോംപി യെരൂശലേമിന്റെ മതിലുകളെ നശിപ്പിച്ചു. 55-ൽ ക്രാസ്സസ് ദൈവാലയം കൊള്ളയടിച്ചു; 40-ൽ പാർത്ഥിയർ പട്ടണം കീഴടക്കി. ബി.സി. 40-ൽ അഗസ്റ്റസ് സീസർ മഹാനായ ഹെരോദാവിനെ യെഹൂദന്മാരുടെ രാജാവാക്കിയെങ്കിലും 37-ൽ മാത്രമേ യെരൂശലേം കൈവശമാക്കുവാൻ അദ്ദേഹത്തിനു കഴിഞ്ഞുള്ളൂ. വിശാലമായ മന്ദിരങ്ങൾ നിർമ്മിക്കുവാൻ ഹെരോദാവിനുണ്ടായിരുന്ന അഭിലാഷത്തിന്റെ ഫലമായി ദൈവാലയത്തിന്റെ പണി 20-ൽ ആരംഭിച്ചു. ഹെരോദാവു ബി.സി. 4-ൽ മരിച്ചു. എ.ഡി. 62-ലാണ് ദൈവാലയത്തിന്റെ പണി പൂർത്തിയായത്.
യേശുക്രിസ്തുവിന്റെ ജീവിതവുമായി ബന്ധപ്പെട്ട സംഭവങ്ങൾക്കെല്ലാം രംഗഭൂമി യെരൂശലേമാണ്. ക്രിസ്തുവിന്റെ ഭൗമിക ജീവിതത്തിലെ ഒടുവിലത്തെ ആഴ്ച മുഴുവൻ നഗരത്തിന്നടുത്താണ് ചെലവഴിച്ചത്. ഉയിർത്തെഴുന്നേറ്റ ക്രിസ്തു യെരൂശലേമിൽ എല്ലാ ശിഷ്യന്മാർക്കും പ്രത്യക്ഷനായി. (പ്രവൃ, 1:1-8; ലൂക്കൊ, 24:49). അടുത്തുള്ള ഒലിവു മലയിൽ നിന്നാണ് ക്രിസ്തു സ്വർഗ്ഗാരോഹണം ചെയ്തത്. (ലൂക്കൊ, 24:50-53). യെരൂശലേമിനെക്കുറിച്ചു ക്രിസ്തു നാലു പ്രസ്താവനകൾ ചെയ്തു. അവ നാലും വിഷാദാത്മകങ്ങളാണ്. (ലൂക്കൊ, 13:33; മത്താ, 23:37; ലൂക്കൊ, 19:42; 21:24). യെരൂശലേമിലെ മാളികമുറിയിൽ ശിഷ്യന്മാർ കാത്തിരിക്കുമ്പോഴായിരുന്നു പരിശുദ്ധാത്മാവ് അവരോഹണം ചെയ്തത്. സഭയുടെ ആരംഭബിന്ദു യെരൂശലേമാണ്. സഭയ്ക്കുനേരെ പീഡനം ആരംഭിച്ചതും യെരുശലേമിൽ തന്നെ.
നൂറ്റിനാല്പത്തിമൂന്നു ദിവസത്തെ നിരോധനത്തിനു ശേഷം എ.ഡി. 70-ൽ തീത്തൂസിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ റോമൻ സൈന്യം യെരൂശലേം നശിപ്പിച്ചു. ഏകദേശം ആറുലക്ഷം യെഹൂദന്മാർ കൊല്ലപ്പെട്ടു. റോമിൽ നിന്നും മോചനം നേടാനായി ബാർകൊക്ക്ബെയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ 134-ൽ നടന്ന വിപ്ലവം അടിച്ചമർത്തപ്പെട്ടു. പട്ടണത്തിൽ ശേഷിച്ചിരുന്നവയെ ഇടിച്ചു നിലം പരിചാക്കി. പട്ടണത്തിന്റെ അടിസ്ഥാനങ്ങളെ ഉഴുതു മറിച്ചു. 135-ൽ യെരൂശലേമിന്റെ പേർ ഐലിയ കാപ്പിത്തോളിനാ എന്നാക്കി മാറ്റി. കോൺസ്റ്റന്റയിൻ ചക്രവർത്തിയുടെ കാലം വരെ രണ്ടു നൂറ്റാണ്ടു കാലം യെഹൂദന്മാരെ യെരൂശലേമിൽ പ്രവേശിക്കുവാൻ അനുവദിച്ചില്ല. നാലാം നൂറ്റാണ്ടിന്റെ തുടക്കത്തിൽ കോൺസ്റ്റന്റയിൻ ചക്രവർത്തിയുടെ അമ്മയായ ഹെലെനയുടെ പ്രേരണമൂലം അനസ്റ്റാസിസ് (ഉയിർത്തെഴുന്നേല്പ്) എന്ന പേരിലൊരു ദൈവാലയം പണിതു. തുടർന്നു യെരുശലേം ഒരു തീർത്ഥാടനകേന്ദ്രമായി മാറി.
ഖുസ്രു രാജാവിന്റെ കീഴിൽ ഒരു പേർഷ്യൻ സൈന്യാധിപൻ 614-ൽ യെരൂശലേം പട്ടണം കീഴടക്കി. 60,000 ക്രിസ്ത്യാനികളെ കൊല്ലുകയും 35,000 പേരെ അടിമകളാക്കുകയും ചെയ്തു. ഇതു ക്രിസ്തീയ യെരൂശലേമിന്റെ മരണമണിയായിരുന്നു. ഹെരാക്ലിയസ് ഖുസ്രുവിന്റെ പുത്രനുമായി 628-ൽ ഉടമ്പടി ചെയ്ത് സ്വർണ്ണ കവാടം വഴി യെരൂശലേമിൽ പ്രവേശിച്ചു. രക്തച്ചൊരിച്ചിൽ കൂടാതെ കാലിഫ് ഓമർ 637-ൽ യെരൂശലേമിൽ പ്രവേശിച്ചു. ഈജിപ്റ്റിലെ കാലിഫായ ഷിയ 969-ൽ പട്ടണം കൈവശമാക്കി. 1077-ൽ സെൽജൂക് തുർക്കികളിലെ ഒരു പട്ടാളമേധാവി ഈജിപ്റ്റകാരെ പുറത്താക്കി പട്ടണത്തിനകത്തു പാർത്തിരുന്ന മൂവായിരത്തോളം പേരെ വധിച്ചു. ഒന്നാം കുരിശു യുദ്ധസേന 1099 ജൂലായ് 14-നു യെരൂശലേം പിടിച്ചു. അത്യന്തം ദാരുണമായ കൂട്ടക്കൊലയാണ് ക്രിസ്ത്യാനികൾ നടത്തിയത്. കുരിശുയുദ്ധ സൈന്യത്തെ പരാജയപ്പെടുത്തിയ സലാദീന്റെ സൈന്യം 1187 ഒക്ടോബർ 2-നു ഒരു തുള്ളി രക്തം പോലും ചൊരിയിക്കാതെ പട്ടണത്തിൽ കടന്നു.
ഓട്ടോമൻ തുർക്കികളായിരുന്നു 1517 മുതൽ 400 വർഷം യെരൂശലേം ഭരിച്ചത്. 1917 ഡിസംബർ 9-ന് അല്ലൻബിയുടെ നേതൃത്വത്തിൽ ബ്രിട്ടീഷുസൈന്യം യെരുശലേമിൽ പ്രവേശിച്ചു. 1918 ഒക്ടോബർ 31-ന് ഒപ്പിട്ട താൽക്കാലിക യുദ്ധവിരാമ സന്ധിയനുസരിച്ചു തുർക്കികളുടെ ഭരണം അവസാനിച്ചു. 1920 ഏപ്രിൽ 24-നു പലസ്തീനും ട്രാൻസ് യോർദ്ദാനും ബ്രിട്ടീഷ് മാൻഡേറ്റായിത്തീർന്നു. 1948 മെയ് 14-നു യിസ്രായേൽ രാഷ്ട്രം രൂപം കൊണ്ടു. 1967 ജൂണിലെ ആറു ദിവസത്തെ യുദ്ധത്തിനു മുമ്പു യെഹൂദന്മാർക്കു യെരൂശലേമിൽ പാർക്കാൻ അനുവാദം നല്കിയിരുന്നില്ല. യുദ്ധത്തിനു ശേഷം യിസ്രായേലിന്റെ അവിഭാജ്യവും ശാശ്വതവും ആയ തലസ്ഥാനമായി യെരുശലേം പ്രഖ്യാപിക്കപ്പെട്ടു.
യെരീഹോവിന്റെ അപരനാമമാണ് ഈന്തനഗരം. (ആവ, 34:3). യോർദ്ദാനു പടിഞ്ഞാറ് യിസ്രായേൽമക്കൾ ആദ്യം ആക്രമിച്ചു കീഴടക്കിയ കനാന്യപട്ടണം. (സംഖ്യാ, 22:1; യോശു, 6:1, 24, 25). ചാവുകടലിനു 11 കി.മീറ്റർ വടക്കും യോർദ്ദാനു 8 കി.മീറ്റർ പടിഞ്ഞാറുമായി യെരീഹോ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. സമുദ്ര നിരപ്പിൽ നിന്നു 240 മീറ്റർ താഴെയായി കിടക്കുന്നു. ഉഷ്ണമേഖലാ കാലാവസ്ഥയാണിവിടെ. വേനല്ക്കാലത്തു അതിയായ ഉഷ്ണം അനുഭവപ്പെടുന്നു. മഞ്ഞുകാലത്തു പലസ്തീനിലെ മലമ്പ്രദേശത്തനുഭവപ്പെടുന്ന ശൈത്യത്തിൽ നിന്നു രക്ഷ നേടുന്നതിനു ആളുകൾ യെരീഹോവിലെത്താറുണ്ട്. പ്രാചീനകാലത്തു ഈന്തപ്പന ഇവിടെ സമൃദ്ധിയായി വളർന്നിരുന്നു. അനേകം അരുവികൾ യെരീഹോവിനെ സസ്യനിബിഡമാക്കുന്നു.
മുന്നു യെരീഹോകളുണ്ട്: 1. പഴയനിയമ പട്ടണമായ യെരീഹോ. ആധുനിക യെരീഹോവിനു 1.5 കി.മീറ്റർ വടക്കു പടിഞ്ഞാറുള്ള തേൽ എസ്-സുൽത്താനിൽ (Tell-es-Sultan ) സ്ഥിതി ചെയ്തിരുന്നു. തേൽ എസ്-സുൽത്താൻ യെരുശലേമിനു 24 കി.മീറ്റർ വടക്കു കിഴക്കാണ്. 2. പുതിയനിയമ യെരീഹോ. അടുത്തു തന്നെ കുറേക്കൂടി ഉയരത്തിൽ സ്ഥിതിചെയ്യുന്നു. 3. അറബികൾ എർ റിഹാ (Er Riha) എന്നു വിളിക്കുന്ന ആധുനിക യെരീഹോ.
യോർദ്ദാന്റെ കടവിനടുത്തു തന്ത്രപ്രധാനമായ സ്ഥാനത്തു സ്ഥിതിചെയ്തിരുന്ന യെരീഹോ പ്രാചീന കാലത്തു കിഴക്കു നിന്നുള്ള വാണിജ്യ മാർഗ്ഗങ്ങളെ നിയന്ത്രിച്ചിരുന്നു. നദി കടന്നു കഴിഞ്ഞാൽ പാതകളിൽ ഒന്നു വടക്കോട്ടു ബേഥേൽ, ശെഖേം എന്നിവിടങ്ങളിലേക്കും മറ്റൊന്നു പടിഞ്ഞാറോട്ടു യെരുശലേമിലേക്കും മൂന്നാമതൊന്നു തെക്കോട്ടു ഹെബ്രോനിലേക്കും പോകുന്നു. യിസ്രായേൽജനം യെരീഹോവിൽ പ്രവേശിക്കുന്നതോടു കൂടിയാണ് യെരീഹോ തിരുവെഴുത്തുകളിൽ സ്ഥാനം പിടിക്കുന്നത്. (സംഖ്യാ, 22:1). അക്കാലത്തു യോർദ്ദാൻ താഴ്വരയിലെ ഏറ്റവും പ്രധാനപ്പെട്ട പട്ടണമായിരുന്നു അത്. യെരീഹോ പട്ടണത്തെ ഒറ്റുനോക്കുവാൻ യോശുവ ശിത്തീമിൽ നിന്നു രണ്ടുപേരെ അയച്ചു. ഇരുവരെയും രാഹാബ് എന്ന വേശ്യ ഒളിപ്പിച്ചു. (യോശു, 2:4). ഇതിനു പ്രതിഫലമായി യെരീഹോ നശിപ്പിച്ചപ്പോൾ അവളെ സംരക്ഷിച്ചു. (യോശു, 6:25). യോശുവയുടെ കീഴിലുള്ള സൈന്യം ദിവസം ഒരു പ്രാവശ്യം വീതം മതിലിനെ ചുറ്റി നടന്നു. ഏഴാം ദിവസം അവർ ഏഴു പ്രാവശ്യം പട്ടണത്തെ ചുറ്റുകയും പുരോഹിതന്മാർ കാഹളം ഊതുകയും ചെയ്തു. ജനം കാഹളനാദം കേട്ടു അത്യുച്ചത്തിൽ ആർപ്പിട്ടപ്പോൾ മതിൽ വീണു. ജനം പട്ടണത്തിലേക്കു കടന്നു പട്ടണം പിടിച്ചു. (യോശു, 6:20). പട്ടണം യഹോവയ്ക്ക് ശപഥാർപ്പിതമായിരുന്നു. (യോശു, 6:17, 19). രാഹാബും കുടുംബവും മാത്രം സംരക്ഷിക്കപ്പെട്ടു. (യോശു, 6:22,23, 25). യെരീഹോ പണിയുവാൻ ഒരുവൻ തുനിയുകയാണെങ്കിൽ അതിന്റെ അടിസ്ഥാനം ഇടുമ്പോൾ മൂത്തമകനും കതകു തൊടുക്കുമ്പോൾ ഇളയമകനും മരിക്കുമെന്നു യോശുവ ശപിച്ചു.
ദേശം വിഭജിച്ചപ്പോൾ യെരീഹോ ബെന്യാമീൻ ഗോത്രത്തിനു ലഭിച്ചു. (യോശു, 18:21). ഏറെക്കാലം കഴിഞ്ഞശേഷമാണ് യെരീഹോ വീണ്ടും ചരിത്രത്തിൽ രംഗപ്രവേശം ചെയ്യുന്നത്. അമ്മോന്യ രാജാവായ ഹാനൂന്റെ അടുക്കൽ ദാവീദ് അയച്ച ഭൃത്യന്മാരെ ഹാനൂൻ പിടിച്ചു താടി പാതി ചിരെപ്പിച്ചു അപമാനിച്ചയച്ചു. അപമാനിതരായ ഭൃത്യന്മാരെ താടി വളരുംവരെ യെരീഹോവിൽ താമസിപ്പാൻ ആളയച്ചു പറഞ്ഞു. (2ശമൂ, 10:5). ആഹാബ് രാജാവിന്റെ കാലത്ത് ബേഥേല്യനായ ഹീയേൽ യെരീഹോ പണിതു. അതിന്റെ അടിസ്ഥാനം ഇട്ടപ്പോൾ ഹീയേലിന്റെ മൂത്തമകനായ അബീറാമും പടിവാതിൽ വച്ചപ്പോൾ ഇളയമകനായ ഗെശൂബും നഷ്ടപ്പെട്ടു. (1രാജാ, 16:34). അതുവരെയും യെരീഹോ പണിയുവാൻ ആരും ശ്രമിച്ചിരുന്നില്ലെന്നു വ്യക്തമാണ്. പ്രവാചകഗണം യെരീഹോവിൽ പാർത്തുവന്നു. എലീശയുടെ ശുശ്രുഷയോടുള്ള ബന്ധത്തിൽ യെരീഹോ തുടർന്നും അറിയപ്പെട്ടു. എലീശ ഉപ്പിട്ടു വെള്ളം പഥ്യമാക്കിയത് യെരീഹോവിലായിരുന്നു. (2രാജാ, 2:19). യെരീഹോ സഭൂമിയിൽ വച്ചു സിദെക്കീയാരാജാവ് കല്ദയരുടെ കയ്യിൽ അകപ്പെട്ടു. (2രാജാ, 25:5; യിരെ, 39:5). സെരൂബ്ബാബേലിന്റെ നേതൃത്വത്തിൽ മടങ്ങിവന്ന യെരീഹോ നിവാസികൾ 345 പേരായിരുന്നു. (എസ്രാ, 2:34; നെഹെ, 7:36). ആട്ടിൻ വാതിലിനപ്പുറമുള്ള യെരൂശലേം മതിൽ പണിയുവാൻ നെഹെമ്യാവിനെ യെരീഹോക്കാർ സഹായിച്ചു. (നെഹെ, 3:2).
യേശുവിന്റെ കാലത്തു യെരീഹോ പ്രധാന പട്ടണമായിരുന്നു. യോർദ്ദാൻ കടവുകളിൽ നിന്നും യെരുശലേമിലേക്കുള്ള പാത യെരീഹോവിലുടെ കടന്നു പോയിരുന്നതു കൊണ്ടു ഗലീലയിൽ നിന്നും യെരുശലേമിലേക്കു പോകുന്ന തീർത്ഥാടകർ അവിടെ താവളമടിക്കാറുണ്ടായിരുന്നു. യേശു പല തവണ അതുവഴി കടന്നു പോയിട്ടുണ്ട്. യേശുവിന്റെ സ്നാനം, പരീക്ഷ എന്നിവയുടെ സ്ഥാനങ്ങൾ യെരീഹോവിനടുത്തു തന്നേ. യെരീഹോ പട്ടണത്തിനു സമീപം വച്ചു യേശു കുരുടനായ ബർത്തിമായിക്കും (മർക്കൊ, 10:46-52), മറ്റു രണ്ടു കുരുടന്മാർക്കും (മത്താ, 20:29-34) സൗഖ്യം നല്കി. സക്കായിയുടെ മാനസാന്തരവും ഇവിടെ വച്ചു സംഭവിച്ചു. (ലൂക്കൊ, 19:1-10). നല്ല ശമര്യാക്കാരന്റെ ഉപമയിലെ യാത്രക്കാരൻ കള്ളന്മാരുടെ കൈയിലകപ്പെട്ടതു യെരൂശലേമിൽ നിന്നും യെരീഹോവിലേക്കു പോകുമ്പോഴായിരുന്നു. (ലൂക്കൊ, 10:29-37).
ലോകത്തിലെ ഏറ്റവും പ്രാചീന നഗരമാണ് യെരീഹോ. ബി.സി. ഒമ്പതാം സഹസ്രാബ്ദം മുതൽ നിരന്തരം ജനവാസമുള്ള പട്ടണമാണിത്. പഴയനിയമ യെരീഹോ ആയ തേൽ എസ്-സുൽത്താനിൽ അനേകം ഖനനങ്ങൾ നടന്നിട്ടുണ്ട്. സെല്ലിനും (Sellin), വാറ്റ്സിംഗറും (Watzinger) കൂടിയാണ് ഇവിടെ പുരാവസ്തു ഗവേഷണം ആരംഭിച്ചത് (എ.ഡി. 1908-1910). ബ്രിട്ടീഷ് പുരാവസ്തു ശാസ്ത്ര വിദഗ്ദ്ധനായ ജോൺ ഗാർസ്റ്റാംഗ് 1929-36-ൽ ഇവിടെ ഖനനം നടത്തി. നവീന ശിലായുഗത്തിലാണ് യെരീഹോവിൽ കുടിപാർപ്പു ആരംഭിച്ചതെന്നു അദ്ദേഹം പ്രസ്താവിച്ചു. അവസാനത്തെ ഉൽഖനനശ്രമം ഡാ. കത്ലിൻ കൈനിയൊന്റെ നേതൃത്വത്തിലായിരുന്നു (1952-1957). പ്രാചീന നഗരമതിൽ മണ്ണുകൊണ്ടു ബലമായി നിർമ്മിച്ചതായിരുന്നു. വീടുകളുടെ നിർമ്മാണം ഇഷ്ടികയും കല്ലും കൊണ്ടായിരുന്നു. ചുവന്ന ഞാങ്ങണ ഉപയോഗിച്ചു തറ മൂടിയിരുന്നു. കളിമണ്ണിൽ രൂപം കൊടുത്ത ഏഴു ശിരസ്സുകളുടെ പ്രതിമാരൂപങ്ങൾ കിട്ടിയിട്ടുണ്ട്. അവയ്ക്ക് 7000 വർഷത്തോളം പഴക്കമുണ്ട്. കക്കകൊണ്ടാണ് കണ്ണുണ്ടാക്കിയിട്ടുള്ളത്. ഇവ പൂജാവസ്തുക്കളാണെന്നത് വ്യക്തമാണ്. യോശുവയുടെ കാലത്തുണ്ടായ നഗരനാശം പ്രത്യേകം ശ്രദ്ധേയമാണ്. ഗാർസ്റ്റാംഗിന്റെ ഖനനവും കെനിയോന്റെ റിപ്പോർട്ടും വാദപ്രതിവാദങ്ങൾക്കു കാരണമായി. യോശുവയുടെ കാലത്തെ യെരീഹോവിനു ഇരട്ട മതിലുണ്ടായിരുന്നതായി ഗാർസ്റ്റാംഗ് കണ്ടെത്തി. അകത്തെ മതിലിനു 3.5 മീറ്ററും പുറത്തേതിനു 1.75 മീറ്ററും കനം ഉണ്ടായിരുന്ന പട്ടണം ദഹിപ്പിച്ചതിന്റെ അടയാളങ്ങളുണ്ട്. എന്നാൽ കെനിയോന്റെ വെളിപ്പെടുത്തലനുസരിച്ചു യോശുവയുടെ കാലത്തെ നഗരാവശിഷ്ടം ഒന്നും നിലവിലില്ല. മണ്ണൊലിപ്പു നിമിത്തം ബി.സി. മൂന്നാം സഹസ്രാബ്ദാനന്തരമുള്ള ശേഷിപ്പുകളെല്ലാം നഷ്ടപ്പെട്ടു. ഗാർസ്റ്റാംഗ് കണ്ടെത്തിയ ഇരട്ടമതിലുകൾ മൂന്നാം സഹസ്രാബ്ദത്തിലേതാണ്. ഒരു ചെറിയ കോട്ടയായിരുന്നു അക്കാലത്തെ യെരീഹോ എന്നു ഇന്നു മിക്കപേരും കരുതുന്നു. പുതിയനിയമ യെരീഹോയെ (തുലൂൽ അബു എൽ-അലയിക്) 1952-ൽ ഖനനം ചെയ്തു. ഈ പട്ടണത്തിന്റെ പണി മുഴുവൻ മഹാനായ ഹെരോദാവിന്റേതാണ്. ഹേമന്തഗൃഹമായി ഹെരോദാവ് ഇവിടെ കൊട്ടാരം പണികഴിപ്പിച്ചു. ബി.സി. 4-ൽ ഇവിടെ വച്ചു ഹെരോദാവു മരിച്ചു. റോമൻ മാതൃകയിലായിരുന്നു പട്ടണത്തിന്റെ സംവിധാനം. 1949-ൽ പട്ടണം ജോർഡാന്റെ ഭാഗമായി.
